Źródła i sposób ujęcia kwestii kobiecej godności w "O ślachetności a zacności płci niewieściej" Macieja Wirzbięty

Wiek XVI był czasem polemik i potyczek nie tylko politycznych czy religijnych, lecz także literackich. Wśród tych ostatnich ważne miejsce zajął „spór o kobiety” (querelle des femmes), w którym uczestniczył Heinrich Cornelius Agrippa von Nettesheim, niemiecki filozof, znawca magii i sztuk tajemnych, całe życie przemierzający Europę w poszukiwaniu pracy i stabilizacji. W 1529 r. ogłosił on w Antwerpii De nobilitate et praecellentia foeminei sexus, utwór będący zarówno pochwałą białogłów, jak i żarliwą obroną płci niewieściej. Krótką mowę Agrippa przypisał m.in. Małgorzacie Habsburg, córce Maksymiliana I i ciotce Karola V Habsburga. W 1575 r. przekład pracy Nettesheimczyka, opatrzony tytułem O ślachetności a zacności płci niewieściej, dostali do rąk polscy czytelnicy i czytelniczki. Za jego powstanie i wydanie odpowiadał Maciej Wirzbięta, krakowski drukarz i pisarz, bliski współpracownik Mikołaja Reja, aktywny działacz zborowy. Zadedykował on tekst Krystynie Chodkiewiczowej, matce Jana Karola Chodkiewicza. Niniejsza książka zawiera omówienie Maciejowego tłumaczenia. Autorka postawiła sobie za cel przede wszystkim ukazanie licznych kontekstów łacińskiej declamatio: literackiego (gatunek oraz jego klasyczne i humanistyczne źródła), filozoficznego (inspiracja renesansowym neoplatonizmem), religijnego (reformacja, ponowne odkrycie patrystyki, hebrajska „mistyka”), które Wirzbięta wykorzystał w celu dostosowania swojego dzieła do językowej i kulturowej wrażliwości polskich odbiorców, nie rezygnując przy tym z intencji moralistyczno-apologetycznych.