Wielcy myśliciele Indii recenzja

Albert Schweitzer był niezwykłym człowiekiem. Był synem alzackiego pastora. Ukończył studia doktoratem z filozofii i habilitacją z teologii. Oprócz tego był wirtuozem gry na organach i muzykologiem. Porzucił jednak karierę naukową i muzyczną, skończył medycynę i razem z żoną w 1913 roku założył szpital w Lambaréné (obecnie Gabon), w Afryce. Pomagał utrzymywać szpital wykładami i koncertami organowymi w Europie i nagrywając płyty. W 1952 roku otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla.

W młodości fascynował mnie ten człowiek i jego słowa:

Z jakiejś książki zapamiętałam zdanie, że kiedy spacerujemy po lesie, przez radosny śpiew ptaków przebija się jęk stworzeń, które rozdeptujemy. Słowa te były dla mnie bliższe buddyzmu niż protestantyzmu. Okazało się, że w młodości dzięki Schopenhauerowi odkrył filozofię Indii. Ponieważ zawsze był przekonany, że każda myśl filozoficzna powinna zmierzyć się z wielkim problemem duchowego związku człowieka z wszechświatem, zaczął zgłębiać filozofię Indii. Rezultatem tego jest ta książka, która ówczesnym czytelnikom przybliżała filozofię indyjską i jej ewolucję, a także wybitne indyjskie indywidualności. Dla łatwiejszego zrozumienia porównuje do myśli europejskie, a także religii chrześcijańskiej. Porównuje na przykład Buddę, Lutra i i ich „rewolucje”. Ograniczył się do problemów filozoficznych, poruszając kwestie indyjskich wierzeń tyle, o ile jest to konieczne. Jednak filozofia indyjska jest bardzo silnie związana z religiami Indii.

Rozpoczyna około 1500 r. p.n.e., kiedy do z Afganistanu przybywają Ariowie i powoli opanowują Półwysep Indyjski i powstają kolejne hymny Wed. Powstanie podziału społeczeństwa na kasty z najwyższą bramińską i rozwój filozofii bramińskiej. Następnie rozwój tej myśli w Brahmanach i Upaniszadach, co należy rozumieć pod pojęciem Brahmana. Jak rozwiązać problemy ze światem materialnym i duchowym, związek ducha powszechnego z duchem indywidualnym i związek dyszy indywidualnej z ciałem. Omawia doktrynę sankhji, dżinizmu i sposoby wyzwolenia się z kręgu reinkarnacji. Oczywiście najwięcej miejsca poświęca Buddzie i buddyzmowi, w jaki sposób doktryna buddyzmu z wiekami się zmieniała. Przedstawia powody zniknięcia buddyzmu. Zwraca uwagę, że mimo idei współczucia, przestrzega zasady nie działania, czyli nie skłania człowieka do efektywnej pomocy cierpiącym istotom. Buddyzm, jako ateistyczny przegrywa z braminizmem i hinduizmem, które zawierają z sobie pierwiastek mistyczny, że dusza indywidualna powinna i może połączyć się z duszą powszechną. Co prawda buddyzm zniknął z Indii, ale opisuje jego rozwój w Chinach, gdzie łączy się z taoizmem i w Japonii, gdzie łączy się z shintoizmem. Jednak głównym tematem jest filozofia Indii i rozwój mistyki bramińskiej i hinduizmu. Zasadnicza różnica między mistykom bramińską a hinduistyczną polega na tym, że w wypadku tej ostatniej nie chodzi o unicestwienie indywidualnej duszy, wchłoniętej przez duszę powszechną, lecz jedność osobowej duszy z osobowością boską. Omawia Kodeks Manu i Bhagawadgita. Powolne akceptowania działania i także działania miłosiernego. Kończy omówieniem nowożytnej myśli indyjskiej, która domaga się uzupełnieni etyki samodoskonalenia etyką czynnego miłosierdzia. Autor na końcu przedstawia sylwetki najważniejszych filozofów Indii od XVII wieku do jego czasów, między innymi Mahatmy Gandhiego i Rabindranathy Tagore.

Biorąc do ręki tę książkę, myślałam, że główny nacisk będzie na przedstawienie sylwetek wielkich myślicieli Indii, tak jak brzmi tytuł. Niestety starał się na niecałe dwustu stronach przedstawić całą historię myśli indyjskiej i w wyniku tego powstał dość trudny tekst do czytania. Wartościowe w tej książce jest częste cytowanie oryginalnych tekstów indyjskich. Ciekawe jest też porównywani rozwoju myśli indyjskiej z rozwojem myśli europejskiej.