Osadnicy recenzja

Zasiedlanie Ziem Zachodnich po wojnie to temat dla mnie bardzo ciekawy, bo jestem potomkiem osadników. Niewiele jest poważnych książek na ten temat, a wyobraźnię masową kształtuje głównie znakomita komedia `Sami swoi', którą znam na pamięć.

W tej skromnej książeczce dostajemy wybór wspomnień osadników; wyłania się z niej obraz całkiem różny od `Samych swoich'. Przede wszystkim mamy opowieści o gehennie samych przesiedleń, jazdę miesiącami w bydlęcych wagonach, stanie tygodniami na stacjach, głód, rabunki. Pamiętam, że podobne opowieści snuto w kręgu mojej rodziny.

Mamy też opowieści o wielkiej tęsknocie za rodzinnymi stronami i pozostawionymi tam krewnymi. Wspomina Michał Sobków: „Zostawiliśmy na wschodzie dom. Był ulepiony z gliny, pokryty strzechą, z klepiskiem zamiast podłogi, z dwoma izbami przedzielonymi sienią, ale nasz własny, rodzinny. Ten, w którym teraz mieszkamy, jest w porównaniu z nim pałacem, a mimo wszystko dziwnie obcy.” To ciekawe, bo w mojej rodzinie, często wspominano dom rodzinny pozostawiony za Bugiem, ale też podkreślano wyraźne polepszenie warunków życiowych i mieszkaniowych w porównaniu z tymi na Wschodzie.

Powszechne były wtedy bestialstwa Armii Radzieckiej, która rabowała, podpalała, kradła, gwałciła, piła na umór, to był prawdziwy dopust boży przesiedleńców. I jeszcze, mamy historie bogatych, zadbanych, niezniszczonych przez wojnę miast, które dość szybko stały się łupem szabrowników i żołnierzy sowieckich, po pewnym czasie już takie bogate i zasobne nie były, przykładem Legnica.

Był wreszcie powojenny bandytyzm: morderstwa, kradzieże, szabry, powszechne zdziczenie obyczajów. Nikt nie był pewien jutra.

W tym ciemnym obrazie wyróżniają się pozytywne opowieści: Cyryla Priebke tworzącego od podstaw szkołę w Drezdenku, i Stanisława Szymańskiego, który uruchomił młyn poniemiecki. Ale bardzo szybko dobre rzeczy się skończyły: Priebkego wygonili towarzysze, bo był niepewny politycznie, a młynarza władza ludowa zniszczyła domiarami i wypędziła z młyna...

Tak że zamiast komedii mamy obraz raczej smutny, ale daleko bardziej prawdziwy.