Był synem profesora Wiktora Schramma i Natalii z domu Kurnatowskiej. W 1947 ukończył studia chemiczne, a w 1951 biologiczne. Opublikował około dziewięćdziesięciu publikacji naukowych z dziedziny biochemii i fizjologii roślin. W latach 1965–1969 był dziekanem Wydziału Biologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza.
W chwili wybuchu II wojny światowej w 1939 przebywał z bliskimi (rodzice, bracia) w rodzinnym majątku Olchowa. Latem 1944, wobec zbliżania się frontu wschodniego, wraz z bratem Jerzym (ur. 1921) został żołnierzem oddziału partyzanckiego AK „Południe” (na początku sierpnia 1944 Ryszard przyjął pseudonim „Jóźwa”, a Jerzy –„Węgiel”) i służył w szeregach V plutonu, dowodzonego przez st. sierż. Piotra Dudycza ps. „Cezar”. Obaj uczestniczyli w akcji „Burza”. 20 września 1944 oddział został rozbrojony przez sowietów.