Pitirim Sorokin

Pitirim Aleksandrowicz Sorokin (ros.Питири́м Алекса́ндрович Соро́кин; ) – rosyjski socjolog, mieszkający przez większość życia w Stanach Zjednoczonych.

Dzięki wstawiennictwu wysokopostawionych osób Sorokin uniknął rozstrzelania i w 1921 roku rozpoczął pracę w petersburskim Instytucie Psycho-Neurologicznym, prowadząc badania nad głodem na rosyjskiej wsi. Ostatecznie postanowieniem Kolegium OGPU (Zjednoczony Państwowy Zarząd Polityczny, policja polityczna zajmująca się głównie kontrwywiadem) z 26 września 1922 roku został wraz z żoną Eleną, którą poślubił w 1917 roku oraz innymi rosyjskimi intelektualistami, wydalony ze Związku Sowieckiego.

Trzydziestotrzyletni Sorokin przebywał najpierw w Berlinie, następnie w Pradze, gdzie krótko pracował na Uniwerystecie Karola, później zaś wyjechał do Stanów Zjednoczonych. W 1924 roku, już w Ameryce, opublikował książkę Leaves of a Russian Diary, będącą szczegółowym dziennikiem, ukazującym przebieg rewolucji 1917 roku w Rosji, od jej wybuchu w lutym aż do przejęcia władzy przez bolszewików. Od 1924 do 1930 roku był profesorem socjologii na Uniwersytecie Minnesoty w Minneapolis i w tym czasie, w 1925 roku, opublikował swoją pierwszą ważną książkę naukową, Sociology of Revolution, którą zaczął przygotowywać już po deportacji z Rosji w 1922 roku w Pradze. Praca ta, wpisująca się w nurt rozważań zapoczątkowany przez Thomasa Hobbesa w Lewiatanie, pod wieloma względami była publikacją pionierską, opisując zarówno warunki społeczne, które mogą prowadzić do rewolucji, jak też jej kolejne stadia. W 1927 roku opublikował pracę Social Mobility (tłum. pol. Ruchliwość społeczna), w 1928 roku kolejną książkę, Contemporary Sociological Theories, rok później zaś ukazało się przygotowane wraz z C. Zimmermanem studium Principles of Rural-Urban Sociology. Prace te dowodziły wszechstronnego talentu naukowego Sorokina, który z powodzeniem pracował na różnych obszarach socjologii, zajmując się nie tylko socjologią rewolucji i wojny, ale również kwestiami dotyczącymi dynamiki, stratyfikacji i ruchliwości społecznej oraz socjologicznymi zagadnieniami obszarów miejskich i wiejskich.

W 1930 roku Pitirim Sorokin otrzymał obywatelstwo amerykańskie. Przeniósł się również na Uniwersytet Harvarda w Cambridge, gdzie powołał do życia pierwszy na tej uczelni Wydział Socjologii. Na Uniwersytecie Harvarda wykładał aż do przejścia na emeryturę w 1964 roku.