/991214c6c3ea5cf5cdae2177afaaf830/n/baruch-spinoza)
Baruch Spinoza, Benedictus Despinoza, Benedictus d’Espinoza – filozof niderlandzki pochodzenia sefardyjskiego/portugalskiego zaliczany do grona największych filozofów zachodu.
Urodził się w Amsterdamie, w rodzinie marranów, która uciekła z Portugalii. Uzyskał podstawowe żydowskie wykształcenie. Możliwe, że uczęszczał do żydowskiej wyższej szkoły należącej do hiszpańsko-portugalskiej (sefardyjskiej) wspólnoty w Amsterdamie – jednak nie ma na to dowodów. Szkoła ta wydała jego pierwszą pracę naukową o gramatyce języka hebrajskiego. Znał biegle Talmud i kabalistykę; władał kilkoma językami – hebrajskim, łaciną, włoskim, francuskim, hiszpańskim i portugalskim. Uprawiał zawód optyka – do końca życia utrzymywał się z wytwarzania soczewek. Dzięki przyjaźni z uczonym Franciscusem van den Endenem zapoznał się z dziełami Giordano Bruno i filozofią Kartezjusza.
Urodził się w Amsterdamie, w rodzinie marranów, która uciekła z Portugalii. Uzyskał podstawowe żydowskie wykształcenie. Możliwe, że uczęszczał do żydowskiej wyższej szkoły należącej do hiszpańsko-portugalskiej (sefardyjskiej) wspólnoty w Amsterdamie – jednak nie ma na to dowodów. Szkoła ta wydała jego pierwszą pracę naukową o gramatyce języka hebrajskiego. Znał biegle Talmud i kabalistykę; władał kilkoma językami – hebrajskim, łaciną, włoskim, francuskim, hiszpańskim i portugalskim. Uprawiał zawód optyka – do końca życia utrzymywał się z wytwarzania soczewek. Dzięki przyjaźni z uczonym Franciscusem van den Endenem zapoznał się z dziełami Giordano Bruno i filozofią Kartezjusza.
Nieortodoksyjne poglądy Spinozy (a konkretnie – kłótnia z teologami na temat materialności ludzkiej duszy) spowodowały oskarżenie go o herezję i wykluczenie w 1656 z gminy żydowskiej. Przyjął wtedy łacińskie imię Benedictus. Nigdy potem Spinoza nie skłonił się ku żadnej religii, przez co odciął się od innych, zachowując kontakty i utrzymując korespondencję jedynie z grupą uczonych.
Po wykluczeniu z gminy żydowskiej opuścił Amsterdam. Zamieszkał najpierw w miejscowości Rijnsburg niedaleko Leiden[4]. Następnie przeniósł się do miejscowości Voorburg w okolicach Hagi. Zyskał sławę już za życia dzięki streszczeniu filozofii Kartezjusza (Zasady filozofii Kartezjusza w porządku geometrycznym wywiedzione – 1663), a przede wszystkim za Traktat teologiczno-polityczny(ang.) z 1670 r., który wzbudził wielki skandal i znalazł się w indeksie ksiąg zakazanych.
Traktatem interesował się m.in. Johan de Witt, wielki pensjonariusz w Republice Zjednoczonych Prowincji Niderlandzkich (dysponował jego egzemplarzem). Jest prawdopodobne, że de Witt zasięgał opinii filozofa w sprawach polityki i religii oraz zapewniał mu względne bezpieczeństwo. Spinoza głęboko przeżył okrutną śmierć wielkiego pensjonariusza i jego brata Cornelisa(ang.) (wydarzenie miało miejsce obok domu filozofa). Został powstrzymany przed publicznym protestem przeciwko barbarzyństwu tłumu, jednak widziano, że publicznie płakał.
Najważniejsze dzieło – Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona(ang.) – oraz Traktat o poprawie umysłu(ang.) i Traktat polityczny. zostały opublikowane dopiero po śmierci autora (Opera Posthuma, 1677). Spinoza otrzymał ofertę objęcia katedry filozofii na uniwersytecie w Heidelbergu pod warunkiem niewyrażania treści antyreligijnych w swych wykładach – propozycję odrzucił. Nie przystał też na prośbę króla Ludwika XIV, który w zamian za zadedykowanie mu jednego z dzieł był gotów dać filozofowi dożywotnią pensję.
Spinoza zmarł w Hadze na gruźlicę, został pochowany przy tamtejszym kościele Nieuwe Kerk (Haga).
/o-667485/n/etyka)
/o-800340/n/etyka-w-porzadku-geometrycznym-dowiedziona)
/o-145323/n/pisma-wczesne)
/fcf4aca81ecb867d1b1e097e1e82ab11/n/traktat-polityczny)
/o-372178/n/traktaty)
/a5124a8e-3190-4a44-b02f-2a8863147e61/n/traktaty-etyka)
/o-491228/n/wielcy-filozofowie-12-etyka)
/991214c6c3ea5cf5cdae2177afaaf830/n/baruch-spinoza "Baruch Spinoza")
