Dziedzictwo pozaborowe. Społeczna świadomość językowa Polaków w Drugiej Rzeczypospolitej

Społeczna świadomość językowa jest elementem szerszej kategorii świadomości społecznej, która stanowi o tym, jak postrzegamy siebie jako społeczeństwo, co nas łączy i jak się odróżniamy od innych. Na tę świadomość składają się obrazy, oceny, opinie, które podzielane są przez innych członków grupy, a przynajmniej panuje takie przekonanie, że są podzielane. Pojęcie świadomości społecznej łączy się często z pojęciem tożsamości albo nawet stosuje się odnośne terminy wymiennie. Władysław Lubaś określa tożsamość jako „zbiorową i indywidualną świadomość wspólnych cech z innymi”, a sam termin tożsamość traktujejako synonim identyfikacji (Lubaś 2008: 134). Tożsamość jest świadomością samego siebie. Tożsamość społeczna, etniczna to świadomość przynależności do grupy, wzmacniana przez elementy symboliczne. Symbole będące podstawą kultury1 są według Antoniny Kłoskowskiej (1991a: 46), „interpretowane zawsze indywidualnie, ale często manifestowane i przeżywane zbiorowo”. W kulturze narodowej funkcję takiego symbolu pełnią korelaty – przedmioty, którym przekazuje się jakieś szczególne dyspozycje, okazuje szacunek i przywiązanie (np. godła, sztandary, hymny), i które są elementem identyfikacji na zewnątrz grupy, w skali międzynarodowej (por. Kłoskowska 1991b: 59). Jednym z takich symboli podtrzymujących poczucie wspólnoty w społeczności jest język.