Inteligencja a kultura. O problemach samoidentyfikacji dziewiętnastowiecznej inteligencji rosyjskiej

Książka jest pierwszym w Polsce całościowym, monograficznym ujęciem problematyki dziewiętnastowiecznej inteligencji rosyjskiej. Podejmuje ciągle aktualny problem elit intelektualnych, ich wpływu na kulturę i mechanizmu dziedziczenia idei. Rolę elit w kulturze autorka rozpatruje przez pryzmat "wyzwań" i "odpowiedzi". Analiza charakteru zarówno jednych, jak i drugich pozwala ocenić kondycję inteligencji i jej możliwości wywierania wpływu na szersze kręgi odbiorców. Inteligencja rosyjska narodziła się w rezultacie konfrontacji kulturowej: Rosja - Zachód, i stanęła przed wyzwaniem przeszczepienia na rodzimy grunt obcych kulturowo pierwiastków. Wtedy też został sformułowany klasyczny kompleks problemów rosyjskich intelektualistów, wśród nich problem ludu - prawdziwa obsesja inteligencji, narzędzie realizacji misji na rodzimym gruncie i wobec Zachodu. Rozziew miedzy światem inteligenckich ideałów - pragnieniem służby ludowi, postępu w imię wspólnego dobra - a rzeczywistym działaniem, to tylko jeden z symptomów "fałszywej świadomości", a zarazem dowód, że rosyjska inteligencja nie sprostała stawianym przed nią wyzwaniom. Analiza zagadnienia "fałszywej świadomości" i myślenia utopijnego oraz społeczno-psychologicznych typów inteligenta, pozwala wysnuć wnioski dotyczące genezy takich zjawisk jak rosyjski marksizm i komunizm. Nie były one przypadkiem, a ich wypaczenie ma związek z charakterem rosyjskiej inteligencji i kultury: ze skrajnym marzycielstwem, skłonnością do maksymalizmu, gwałtownej negacji, dualistycznego pojmowania rzeczywistości. Książka prowokuje do refleksji i pytań o zadania współczesnej inteligencji, bowiem wnikliwa lektura pozwala zakładać, że obecne wyzwania mają swoje korzenie w odległej przeszłości. O autorce: Małgorzata Abassy - asystent w Instytucie Rosji i Europy Wschodniej na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ. Prowadzi badania, dotyczące roli inteligencji w kulturze a także wpływów modelu kulturowego Rosji na państwa sąsiednie - Polskę i Iran.