Meandry losu T.1 Pozbawieni ojczyzny

"Najpewniej dochowa tajemnicy ten, kto jej nie zna". (str.351)

Łomża i jej okolice zamieszkałe w większości przez Żydów. Podczas wybuchu wojny szybko zdobyte przez Niemców, którzy pod koniec września opuszczają te tereny przekazując je we władanie bolszewikom. W społeczeństwie żydowskim było wielu komunistów, którzy z radością powitali nowego okupanta. Komitety rewolucyjne tworzone przez żydowski plebs starannie przygotowały grunt pod nowe rządy.
Księża katoliccy i Polacy przyjęli od początku postawę antysowiecką.
Po sfingowanych wyborach mieszkańców regionu łomżyńskiego włączono do Białorusi, a następnie stali się obywatelami rosyjskimi. Masowo aresztowano przedstawicieli polskich i żydowskich grup posiadających. Częste rewizje w urzędach i szkołach. Znacjonalizowano zasoby mieszkaniowe, ziemię, przemysł, banki, koleje. Szkoły zostały upaństwowione. Przeprowadzono reformę rolną.
W zaistniałej sytuacji silna żydowska tradycja zaczyna zanikać, obrzędy, zwyczaje, religia, które były silnym spoiwem tej społeczności.
Surowa zima 1940 roku spowodowała, iż wielu żydowskich mieszkańców Łomży ze względu na trudności z zaopatrzeniem i opałem opuściła miasto, chroniąc się w okolicznych miejscowościach.
Ludność wiejska oszukiwała znienawidzonego okupanta na różne sposoby. Życie toczyło się swoim rytmem, wykonywano swoją pracę, obowiązki. Należało jednak zachowywać ostrożność i nie wierzyć innym.
Ścisłe grono zaufanych poodejmowało wspólne działania,...