Między Zachodem a Wschodem. To samo i inne

Monografia Między Zachodem a Wschodem. To samo i inne Beaty Szymańskiej dotyka zagadnienia uniwersalnego i towarzyszącego człowiekowi od niepamiętnych czasów – mierzy się bowiem z pytaniami o możliwość zrozumienia innych kultur, o to, co je łączy, a co je dzieli, a także o współistnienie Wschodu i Zachodu. Autorka w sposób erudycyjny i wieloaspektowy odnosi się do literatury i sztuk plastycznych, relacji natura‒człowiek (ukazanej tutaj na tle pejzaży ogrodów chińskich i japońskich, a także ogrodu Claude’a Moneta), pojęcia pustki, problemu cierpienia czy znaczenia empatii, które przedstawia w porównawczym ujęciu, sięgając do przykładów pochodzących zarówno z kultury Zachodu, jak i Wschodu. W ośmiu rozdziałach książki pisarka skupia się na wybranych aspektach kultury, które pozwalają jej wskazać i zanalizować kluczowe kwestie dla spotkania Wschodu z Zachodem, a także podobieństwa i różnice w rozumieniu tych dwóch kultur i systemów myślenia. W swoich rozważaniach autorka przywołuje bogactwo tekstów źródłowych (od haiku do poezji Bolesława Leśmiana) i obrazów (jak choćby słynny cykl Dziesięć obrazów z wołami mistrza Kuoana), zaś swoją analizę uzupełnia niezbędnymi odwołaniami do tradycji filozoficznych Wschodu i Zachodu oraz do literatury przedmiotu (obszerna bibliografia, zawarta na końcu tomu, niewątpliwie może służyć jako przewodnik dla wnikliwego czytelnika, który – zachęcony lekturą – zechce zgłębić bardziej szczegółowo omawiane w monografii zagadnienia). Eseistyczna konwencja tomu i nowatorskie – syntetyzujące, lecz jednocześnie dotykające konkretu – ujęcie tematu, a także jednoczesna ponadczasowość i aktualność omawianych treści, sprawiają, że książka stanowi istotny wkład w dyskusję dotyczącą relacji między Wschodem i Zachodem, szczególnie między kulturą Japonii i Chin a europejskim światopoglądem. To wyjątkowe spojrzenie na sztukę, literaturę i filozofię wywodzące się z tradycji kulturowych Wschodu i Zachodu pozwali czytelnikowi lepiej zrozumieć świat, który – niczym ogród – go otacza. „Sztuka stanowi swego rodzaju przekaz tego, co wymyka się filozofii. Rzeczą artysty jest oglądanie świata i postrzeganie go, mówiąc słowami zen, „takim, jaki on jest”, w jego zmienności i nietrwałości, a wytworem dzieła sztuki jest szczególnego rodzaju notatka, uchwycenie momentu, sprawozdanie z metaforycznie i dosłownie rozumianej podróży. Tak właśnie człowiek może doświadczać świata, tak kształtuje się jego relacja z przyrodą. Życie jest podróżą przez otaczającą nas rzeczywistość”. [Fragment z rozdziału 1] „Pisać o kulturze japońskiej (podobnie jak o każdej kulturze) w sposób ogólny, a zarazem skrótowy, jest rzeczą niemożliwą. Można jednak, jak sądzę, skupić się na wybranych problemach, na tyle ogólnych, aby poprzez ich analizę dało się wskazać na pewne kluczowe dla tej problematyki kwestie. Taką kwestią najbardziej ogólną jest ustalanie, co rozumie się przez kulturę danego kraju. Jak wiadomo, dysponujemy niezmierną ilością definicji kultury (rokrocznie ta liczba się zwiększa). Trudno byłoby więc tutaj przyjąć jakąś jedną, określoną definicję”. Autorką ilustracji na okładce jest Ada Augustyniak.