Opinia na temat książki Na krawędzi cienia

Dylematy Anioła Nocy

Po traumatycznych przeżyciach wieńczących „Drogę Cienia” Kylar ma tylko jedno pragnienie: wyjechać z Cenarii, rozpocząć nowe życie z Eleną i Uly, zaznać choć trochę osobistego szczęścia. Dla Elene chciałby się zmienić, porzucić „fach” zabójcy, cieszyć się spokojną, rodzinną codziennością. Ale czy potrafi? Czy jest w stanie aż tak się zmienić? Odwrócić się plecami do dotychczasowego życia, już więcej nie wykorzystywać magicznych zdolności, nie reagować na prośby przyjaciół znajdujących się w niebezpieczeństwie, nie bronić słabszych, nie angażować się, nawet gdy zło i przemoc stają niemal u jego drzwi? Kylar musi dokonać wyboru...
Brzmi znajomo? Owszem, bo to znany schemat. Główny bohater jest rozdarty między miłością, a poczuciem obowiązku; między odpowiedzialnością za ukochanych, a powinnością wobec przyjaciela i drugą – być może ważniejszą – powinnością wynikającą z uprzywilejowania: wszak dysponuje on potężną mocą magiczną, której można użyć do pokonania najeźdźcy i ochrony niewinnych. Częścią schematu jest również jasny podział między głównymi adwersarzami: Król-Bóg jest zły, okrutny, bezlitosny, a pokonany Logan – uczciwy, sprawiedliwy, skłonny do poświęceń. Na szczęście nie wszyscy bohaterowie ocierają się o doskonałość: są wśród nich arystokraci, dla których walka z najeźdźcą jest tylko etapem przejściowym w dążeniu do zajęcia opuszczonego tronu oraz pozbawieni dochodów cenaryjscy przestępcy, którzy w okupowanym mieście codziennie walczą o przeżycie. Postaci niejednoznaczne moralnie skutecznie zacierają granice schematu, tym bardziej, że są wiarygodne psychologicznie. Od strony obyczajowej książka się broni, autor całkiem zgrabnie sobie radzi z akcentowaniem różnic między męskim i kobiecym punktem widzenia (oczywiście, takiej oceny dokonuję z kobiecej perspektywy). No i jest premia: sposób, w jaki Brent Weeks wykreował Vi Sovari i pokierował jej losem, sprawił, że śmiało można uznać ją za klasyczną bohaterkę tragiczną.
Wątki osobiste splecione są z politycznymi i pod tym względem panorama świata jest znacząco poszerzona w stosunku do pierwszego tomu. Na politycznej scenie pojawiają się nowi gracze, i mam tu na myśli zarówno wodzów koczowniczych plemion, toczących walkę z Królem-Bogiem, jak i przedstawicielki tajemniczego Oratorium, które również zainteresowane są poszukiwaniem potężnych magicznych artefaktów. Zatem, jeśli uwzględnić dotychczasowych, znanych z pierwszej części przygód Kylara bohaterów, ilość postaci i wątków mocno się zwiększa, tak samo jak stopień powiązań między nimi. Muszę przyznać, że autor stara się nad nimi zapanować, powoli (może nawet nazbyt powoli) wypełniając luki w obrazie powieściowego świata. Wydaje mi się, że akurat w tej kwestii Brent Weeks wykazał się nadmierną powściągliwością – o ile główny wątek jest dobrze poprowadzony i zawiera wszystkie wyjaśnienia, niezbędne do zrozumienia motywów działania bohaterów, o tyle wątki poboczne wymagają znacznie więcej uwagi: ich lektura przypomina mozolne składanie w całość urywków zniszczonego manuskryptu, a brak pewnych informacji historycznych czy politycznych może stwarzać wrażenie, że niektóre rozwiązania zostały wymyślone ad hoc na potrzeby konkretnej sceny.
W recenzji pierwszego tomu cyklu chwaliłam autora za brak tendencji do ratowania za wszelką cenę niektórych bohaterów. Po lekturze tomu drugiego muszę – niestety – wstrzymać się z pochwałami, okazać znacznie większą rezerwę – już rozumiem, z czego ten brak wynika. Mianowicie: artefakty magiczne, o które toczy się powieściowa gra, mają ogromną moc – niektóre z nich obdarzają posiadacza nieśmiertelnością, przy czym autor wyraźnie zastrzega, że „nieśmiertelny” nie oznacza „niezwyciężony”. I faktycznie, Kylar parokrotnie przegrywa i nie raz – ostatecznie. Ale ponieważ jest nieśmiertelny, zatem... regeneruje się i powraca. Może niezupełnie w to samo miejsce i w ten sam czas, ale wraca i może podjąć kolejną próbę. Trochę tak, jak w grach – tych, które oferują do dyspozycji kilka żywotów. Nie zamierzam podważać tu prawideł, według których działa magia świata Nocnego Anioła, ale czuję się w obowiązku zwrócić uwagę na pewien kłopot. Uważam, dzięki temu zabiegowi Brent Weeks sam pozbawił swoją książkę bardzo ważnego elementu kontaktu z czytelnikiem: wyeliminował z niej obawę o losy bohatera. Istnieje niebezpieczeństwo, że po pierwszym „zmartwychwstaniu” Kylara czytelnik przestanie się angażować, bo jakkolwiek bohater by nie postąpił, to i tak co najwyżej umrze na dzień czy dwa, a następnie zostanie przywrócony do życia i może ponownie włączyć się do rozgrywki. Niestety, ten zabieg nie dotyczy jedynie jednej postaci – w końcówce powieści okazuje się, że nie wszyscy dotychczas uznawani za zmarłych w rzeczywistości nie żyją. Na ile opisany mechanizm będzie przeszkadzał w odbiorze książki innym czytelnikom – nie jestem w stanie określić. Mnie przeszkadzał.
Reasumując, drugi tom trylogii "Nocnego Anioła" oferuje z jednej strony szybką akcję, wiarygodne pod względem psychologicznym postaci, mocno skomplikowaną intrygę, poszerzony obraz świata i nowe informacje o naturze obowiązującej w nim magii, a z drugiej – rozwiązania fabularne rodem z gier, które zastępują cudowne ocalenie bohatera w ostatnim momencie. Przyznam, że nie widzę między tymi schematami specjalnej różnicy jakościowej, no chyba że w kontynuacji autor oznajmi, że istnieją jakieś ograniczenia w dopuszczalnej ilości „zmartwychwstań” (dotychczas zaprezentowane reguły o niczym takim nie wspominają), co – być może – przywróci niektórym czytelnikom możliwość przejmowania się losem bohatera (bohaterów). A jeśli redaktor i korektor popracują intensywniej nad tekstem, to lektura wieńczącego cykl tomu może okazać się znacznie przyjemniejsza.

Recenzja ukazała się 2010-04-30 na portalu katedra.nast.pl