Po śmierci rodziców trójka dzieci Kryszpinów, pozbawiona środków do życia, zmuszona jest prosić o pomoc nieprzychylnego im wuja. Najstarszy z dzieci, szesnastoletni Dyzma, postanawia pracować jak dorosły, nie chcąc żyć na łaskawym chlebie. Śledząc jego dzieje poznajemy realia ówczesnej Polski, w tym skomplikowane powiązania między żyjącymi wspólnie Polakami i Niemcami.