Odpowiedzialność prawna w ochronie środowiska

Niniejsza książka nie jest podręcznikiem nowego prawa ochrony środowiska, jest natomiast monograficznym opracowaniem jednej z kluczowych instytucji prawa ochrony środowiska, jaką jest odpowiedzialność prawna. Temu założeniu podporządkowany jest układ i metoda wywodów. Rozdział pierwszy ma charakter wprowadzający, przedstawiono w nim powstanie i rozwój prawa ochrony środowiska, ze szczególnym zwróceniem uwagi na instrumenty odpowiedzialności prawnej pojawiające się w kolejnych ustawach. Scharakteryzowano współczesne polskie prawo ochrony środowiska, które - po umiejscowieniu w polskim systemie prawnym służy za tło analizy instytucji odpowiedzialności prawnej w ochronie środowiska. Rozdział drugi ma charakter teoretyczny, poświęcony pojęciu, rodzajom i funkcjom odpowiedzialności prawnej. Podjęto w nim także kwestię, czy można mówić o swoistej instytucji odpowiedzialności prawnej w ochronie środowiska. W rozdziałach trzecim, czwartym i piątym omówiono trzy podstawowe rodzaje odpowiedzialności prawnej w ochronie środowiska, jakimi są odpowiedzialność cywilna, karna i administracyjna. Przyjęto kolejność taką, jaką przyjął ustawodawca w Prawie ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001, co wcale nie oznacza, aby autor uznawał odpowiedzialność cywilną, wysuniętą przez ustawodawcę na plan pierwszy, za najważniejszą w ochronie środowiska; przeciwnie - w zestawieniu z odpowiedzialnością karną i administracyjną odpowiedzialność cywilna wydaje mi się najmniej istotna w badanej dziedzinie prawa, niemniej jednak utrzymano kolejność wywodów przyjętą w obowiązującym ustawodawstwie. W rozdziale czwartym, poświęconym odpowiedzialności karnej w ochronie środowiska, omówiono także odpowiedzialność za delikty administracyjne, która w obowiązującym stanie prawnym jawi się w dwóch formach: administracyjnych kar pieniężnych i opłat podwyższonych za korzystanie ze środowiska. Tymczasem w Prawie ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 ustawodawca nie zamieścił przepisów o karach pieniężnych i opłatach podwyższonych w tytule VI - Odpowiedzialność w ochronie środowiska, lecz w tytule V - Środki finansowo-prawne.