"oto jest olbrzymów dzieło" - Grunwald w polskiej literaturze i sztuce

Osnową niniejszej książki nie jest przebieg sławnej bitwy, lecz jej obraz przetworzony w arcydziełach sztuki narodowej. Jagiełło, Witold, Zawisza Czarny pojawią się zatem przed czytelnikami nie tyle w swej rzeczywistej postaci, lecz w ujęciu Niemcewicza, Słowackiego, Matejki, Sienkiewicza, Tetmajera czy Aleksandra Forda. Trudno więc oprzeć się wrażeniu, że w każdym z tych wcieleń będą to odmienni ludzie, choć ich autorom przyświecał zawsze identyczny cel - chcieli służyć dobru Rzeczypospolitej. Zawsze też takim metamorfozom dawały podnietę kolejne odczytania kronikarzy (Długosz tu nieźle nabroił!) i historyków, którzy także chcieli służyć ojczyźnie, tyle że obierali sobie rozmaite warianty takiej służby. Ta różnobarwność sprawia, że książkę czyta się miejscami jak powieść sensacyjną. Szczęściem wiktoria grunwaldzka tak znacznym była triumfem polskiego oręża, że jej ta przemienność nie była w stanie zaszkodzić. Warto o tym wszystkim pamiętać dziś, kiedy szybkimi krokami zbliża się okrągła rocznica tej znanej każdemu Polakowi daty - 1410!