Problematyka odpowiedzialności karnej podmiotów zbiorowych nie wydała by mi się na tyle interesująca, aby jej procesowe aspekty uczynić tematem tej książki, gdyby nie mój udział w polsko-niemieckim kolokwium naukowym nt. \'Unternehmensstrafrecht und organisierte Kriminalitat im europaischen Kontext\', które odbyło się na Uniwersytecie w jenie (Niemcy) w dniach 14-14 października 2001 r. W ostatnim piętnastoleciu w wielu państach Europy kontynentalnej zasada \'sociates delinquere non potest (universitas deliquere non potest)\' ustapiła miejsca zasadzie przeciwnej, uznającej zdolność podmiotu zbiorowego do popełnienia przestepstwa i ponoszenia odpowiedzialności karnej bądź quasi-karnej za przestepstwo popełnione z jego działalnością. Piśmiennictwo posługujące się nazwą \"przestępstwo podmiotu zbiorowego\" bądź \"przestępczość podmiotu zbiorowego\". Pojęcia te są przez poszczególnych autorów rozmaicie definiowane. Do pewnego stopnia jest to wynikiem róznic co do założeń koncepcji odpowiedzialności podmiotów zbiorowych, przyjmowanych przez poszczególnych przedstawicieli doktryny.