Praska Wiosna 1968

Praska Wiosna i socjalizm z ludzką twarzą to terminy, które na stałe weszły do języka politycznego.
Praska Wiosna jest jednym z ważniejszych wydarzeń w skali całego XX wieku. Wiedza na temat tego wielkiego eksperymentu społecznego jest ważna dla nas, Polaków, z kilku powodów. Po pierwsze, była to ważna próba rozerwania "komunistycznego gorsetu", co stanowiło i dla naszego społeczeństwa główny problem drugiej połowy XX wieku. Po drugie, wydarzenia te w istotny sposób kształtowały tożsamość i losy naszych bezpośrednich południowych sąsiadów. Po trzecie, czechosłowackie wydarzenia 1968 roku to sprawa naszego poczucia winy z powodu udziału polskich żołnierzy w zbrojnej interwencji w sąsiadującym kraju.

Czechosłowacka próba zdemokratyzowania ustroju stanowi, i stanowić będzie, podnietę do refleksji tak długo, jak długo prowadzone będą rozliczenia z ustrojem komunistycznym. Na plan pierwszy wysuwają się dwa pytania: l) czy doświadczenie czechosłowackie 1968 roku pokazuje, że istniała, bądź nie, możliwość demokratyzacji w pojedynczym kraju bloku radzieckiego 2) czy system komunistyczny był reformowalny, czy też zawierał w sobie takie mechanizmy, które samokorygowały wszelkie istotne próby wyrwania się z zaklętego kręgu podstaw ustrojowych Wobec tych problemów dyskutowane dzisiaj kwestie konkretnych ocen, czy np. Aleksander Dubczek to przeciętny partyjny "aparatczyk", którego wir wydarzeń i przypadek uczyniły przywódcą ruchu na rzecz liberalizacji, czy rzeczywisty zwolennik humanitaryzowania komunizmu, mają znaczenie drugorzędne.