Przewietrzyć zatęchłą atmosferę uniwersytetów

Studia zawarte w niniejszym tomie dotyczą dziejów polskiej polonistyki literaturoznawczej w dobie stalinizmu. Poruszają przy tym zagadnienia, które nie były do tej pory przedmiotem refleksji. Zostały one podzielone na dwie grupy. W pierwszej znalazły się cztery studia ściśle dotyczące stalinowskiego literaturoznawstwa. Najobszerniejsze z nich opisuje dzieje zjazdów młodzieży polonistycznej zjazdów odgrywających ważną rolę w procesie stalinizacji polskiego literaturoznawstwa. Drugie dotyczy miejsca Zygmunta Krasińskiego w marksistowskiej wizji polskiego romantyzmu. Dwa pozostałe poświęcone zostały dyskusjom toczącym się u schyłku polskiego stalinizmu: dyskusji "podręcznikowej" oraz dyskusji o "nurtologii". W grupie drugiej znalazły się trzy studia związane z literaturoznawstwem doby stalinizmu w sposób mniej bezpośredni (stąd w podtytule tej książki pojemny znaczeniowo przyimek "wokół"). Pierwsze z nich opisuje najważniejszą (bo najbardziej typową dla epoki) antologię ogłoszoną w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych mowa o książce Wiersze, które lubimy, opracowanej przez Jana Kotta i Adama Ważyka. Drugi szkic dotyczy toczących się u schyłku stalinizmu dyskusji o polityce przekładowej, a więc kwestii ważnej także z punktu widzenia ówczesnego literaturoznawstwa. Artykuł trzeci pokazuje - na przykładzie pisarstwa Johna Steinbecka - meandry polityki przekładowej w Polsce Ludowej. Mam nadzieję, iż zebrane tu studia i szkice ułatwią zadanie przyszłemu autorowi monografii poświęconej polskiemu literaturoznawstwu wczesnych lat pięćdziesiątych.