Pseudonauka i pseudouczeni

W związku z tą książką miałem duże nadzieje na świetną lekturę, którą odkładałem przez lata. To tytuł bardzo znany, pojawiający się jako istotna referencja wielu nowszych publikacji. Autor z kolei to popularny demistyfikator i fan zagadek matematycznych. Jednak finalnie wyszło coś nie tak. Może to wina moich wygórowanych oczekiwań, a może i wiekowości tekstu (pierwsze wydanie amerykańskie było w 1952)? „Pseudonauka i pseudouczeni” Martina Gardnera to klasyk, który w dużych fragmentach chyba nie wytrzymał po prostu próby czasu. Teraz pisze się inaczej. Współcześnie pyta się o motywacje aktywności konkretnych ludzi, szuka powiązań w prezentowanych postawach. Autor opiniowanej książki takich tropów budowania lektury niemal nie wykorzystywał.

Gardner założył, że czytelnik sam potrafi dokonać oceny stopnia bezsensowności pseudoteorii (co było może prawdą 60 lat temu, ale teraz to wątpliwe). Stąd często nie komentował bzdur rodzących się w głowach prezentowanych bohaterów. Tak było chociażby w przypadku Reicha, twórcy ‘energii orgonalnej’ – siły seksualnej uczestniczącej jakoby w tworzeniu życia. Podsumowując bezsensowny eksperyment Reicha z radem, pisze tak:

„Jasne jest, że jedyną drogą, aby dokładnie wyjaśnić, co zaszło, byłoby zasięgnięcie opinii fizyka jądrowego, należy jednak wątpić, czy Reich uzna to za niezbędne. Przypuszczalnie sytuacja w końcu zostanie opanowana, tajemnica w pełni wyjaśniona i praca, miejmy nadzieję, ruszy dalej, z zachowaniem większej os...