Rośliny i zwierzęta. Atlasy historii naturalnej w epoce Linneusza

Album, wersja polsko‑angielska

„Sztuka i natura zawsze będą się ze sobą zmagać, aż się nawzajem pokonają i zatriumfują, kreśląc te same linie, które zwyciężone, zwyciężają zarazem” — pisała siedemnastowieczna ilustratorka i niezłomna przyrodniczka Maria Sibylla Merian. Czy stworzone przez nią ilustracje przedstawiające świat natury mogą być dziś traktowane jako autonomiczne dzieła sztuki? Jak oddać wizualnie cechy gatunkowe rusałki osetnicy, barczatki malinówki, miodunki plamistej czy żałobnicy palmowej? Dlaczego historia sztuki nie pamięta o „Rafaelu kwiatów”?

Na ponad 240 stronach albumu zaprezentowano barwne ilustracje z atlasów historii naturalnej stworzone wprawną ręką dawanych rysowników i kolorystów w okresie, gdy rodziła się dopiero nowoczesna systematyka roślin i zwierząt. Znajdziemy tu reprodukcje w skali jeden do jeden oraz wielkoformatowe powiększenia mikroskopijnych szczegółów fauny i flory, które w czasach przed wynalezieniem fotografii karmiły ludzki głód piękna. Grafiki pochodzą ze zbiorów Gabinetu Rycin Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie oraz Biblioteki Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN.

Nieznana szerzej kolekcja jest unikatowa zarówno ze względu na poziom artystyczny, jak i obecność wielu publikacji powszechnie uznawanych za kamienie milowe europejskiej historii naturalnej, w tym najsłynniejszych i najwybitniejszych graficznie albumów ornitologicznych i botanicznych. Ilustracje roślin, owoców, warzyw, ptaków, motyli, ryb, węży i owadów zestawiono w czterech lapidarnych odsłonach, podążając za umownymi lokalizacjami: od dzikiej przyrody rodzimej w Ostępie, przez egzotyczne Zamorze, aż po dyskusyjny Stół i kulturowy koncept Ogrodu. Do najciekawszych gatunków dodano glosy przybliżające zagadnienia z botaniki i zoologii lub informacje o kontekście kulturowym. Opowieść biegnie więc na przełaj granic, wskroś stuleci, w poprzek bibliotecznych katalogów, by ucieszyć oko nie tylko wytrawnych miłośników dawnej grafiki, ale również tych, którym choć trochę bliska jest uważność na świat natury.

Prezentowane w albumie reprodukcje zostały precyzyjnie opracowane i poddane retuszowi skaz i przebarwień, by oddać maestrię i wyjątkowość pierwowzorów. Dzięki drukowi farbami UV na najwyższej jakości papierze niepowlekanym o idealnie gładkiej, ale niebłyszczącej powierzchni, udało się odwzorować wyjątkową kolorystykę. Niespotykana oprawa łączy surowość grubej, ekologicznej tektury, tłoczonego tytułu z wielobarwnym kolażem, a elegancki, stonowany layout wnętrza, nie przeszkadza w odbiorze i kontemplacji oryginałów.