Rzym antyczny w oczach Piranesiego i dziś

"Giovanni-Battista Piranesi (1720-1778) był wenecjaninem z urodzenia, a rzymianinem z wyboru. Przez większość życia z wielkim zamiłowaniem w swoich akwafortach dokumentował budowle i ruiny Rzymu; w tym czasie w Polsce panował Stanisław August Poniatowski (1732-1798), kolekcjoner dzieł sztuki i miłośnik antyku. Król zebrał w swoim Gabinecie Rycin na Zamku Królewskim w Warszawie wszystkie ryciny Piranesiego, które w 1818 wraz z całymi zbiorami króla zakupiono do założonego wtedy Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego, do kolekcji Wydziału Sztuk Pięknych i Biblioteki Uniwersyteckiej. Po powstaniu listopadowym w 1832 zbiory te, skonfiskowane przez Rosjan, trafiły do Biblioteki Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. Do Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego wróciły w stanie niepełnym w 1923, aby w czasie II wojny światowej ponownie ulec redukcji i rozproszeniu na terenie Niemiec. Mimo znacznego zmniejszenia pierwotnej kolekcji królewskiej akwaforty Piranesiego stanowią nadal dużą część odtworzonego po 1945 zbioru Gabinetu Rycin BUW. Wybrane przez autorkę do publikacji 73 weduty dotyczą zabytków antycznych Rzymu i pochodzą tylko z jego pięciu cykli Piranesi'ego, z lat 1748-1761. Każdej reprodukcji towarzyszy fotografia danej budowli, ruiny, czy pomnika wykonana dzisiaj z tego samego punktu widzenia oraz komentarz oparty na obecnym stanie wiedzy na temat poszczególnych zabytków, a przede wszystkim ich aktualna identyfikacja i datowanie. Wśród zebranych monumentów antycznych zaprezentowano: założenia urbanistyczne na wzgórzach, placach i ulicach; świątynie bóstw pogańskich i przybytki ubóstwionych cesarzy; ich pałace; budowle użyteczności publicznej jak: termy, bazyliki, amfiteatry, cyrki, stadion, teatr, bramy, portyki, mosty, fontanny i akwedukty; grobowce, mauzolea indywidualne i masowe kolumbaria; pomniki: kolumny i łuki triumfalne, obeliski, trofea i posągi; wreszcie też kościoły wczesnochrześcijańskie. Układ tej prezentacji jest jednak topograficzny, gdyż może stanowić swoisty przewodnik archeologiczny po Rzymie w XVIII wieku i dziś, czyli od wzgórz: Kapitolu, Palatynu, Celiusu, Eskwilinu, Wiminału i Kwirynału, przez: Forum Romanum, Fora Cesarskie, Koloseum, Cyrk Wielki, Forum Boarium, Wyspę na Tybrze z mostem i Pole Marsowe, do dróg wychodzących z Rzymu: Cornelia, Flaminia, Nomentana, Labicana, Prenestina, Ostiense i Appia."