Skąd

Wiele wątków na wielu płaszczyznach–życie i umieranie, przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Rodzina, pochodzenie, wiara i wojna. W skrócie – Jugosławia.

Osobista, niemal intymna opowieść. Dorosły bohater odwiedza opuszczone bośniackie miasteczka. Wspomina czasy beztroskiej młodości, ucieczkę przed zagrożeniem, zagubienie w „obcym landzie”, zauroczenie Zachodem, poczucie inności i biedy, gonitwę w poszukiwaniu szczęścia.

Wiele warstw powieści umożliwia wielopłaszczyznowe jej poznawanie. Nie ukazuje okrucieństwa samej wojny, ale skupia się na jej skutkach i ludziach, których oszczędziły kule. Porzucili rodzinne gniazda, wylecieli w świat nie potrafiąc odnaleźć już nowego domu. Tak rodzi się problem tożsamości.

To też pamiątka kolorowych lat dziewięćdziesiątych, epoki zmian – w niemieckiej szkole dla uciekinierów autor-bohater spotyka Polaka, Włocha i Turka. Każdy z jego kumpli niesie ze sobą własny bagaż emigranta, każdy jest „skądś” – to oni stworzą nową Europę, konglomerat wymieszanych nacji, talentów, przeszłości i marzeń.

Trzeci, najgłębszy poziom dotyczy rodziny – tu wątki stają się baśniowo-mityczne: umierająca babcia (kiedyś królowa visegradzkiej mafii, dziś otulona tęsknotą, kompulsywna zbieraczka rzeczy zbędnych) jest wyrocznią, która przyszłość przepowiada z fasoli , guślarką, w głowie której roją się demony, szeptunką, której lata zabierają pamięć.

Czyta się Stanišića wspaniale (co jest zasługą świ...

Przyznam się, że po tę książkę sięgnęłam z czystej ciekawości, żeby niejako przyjrzeć się twórczości laureata Nagrody Angelusa z 2023 roku. Nagrodą Literacka Europy Środkowej Angelus jest ufundowana przez miasto Wrocław i przyznawana w dziedzinie twórczości prozatorskiej, napisanej w języku polskim lub tłumaczonej na język polski.

"Skąd" to dość ciekawa i wielowątkowa historia, bardzo osobista, niemal intymna. Autor opowiada o emigracji, o ucieczce przed wojną z byłej Jugosławii.
Pomimo przeskoków czasowych, książkę czyta się dobrze, ja zaczęłam słuchać audiobooka, lecz później przerzuciłam się na wersję papierową. Chociaż coraz częściej korzystam książek w wersji elektronicznej, to jednak i tak bardziej wolę czytać "prawdziwe" książki z papieru...
W latach dziewięćdziesiątych z Bałkanów uciekło wiele osób. Większość uchodźców osiedliło się na terenach Niemiec. "Skąd" to wspomnienia z dzieciństwa przeplatane teraźniejszymi wydarzeniami zarówno z terenów byłej Jugosławii jak również o pobycie w nowej ojczyźnie, w której jednak zawsze jest się tym obcym.