Celem badawczym rozprawy jest odtworzenie dynamiki procesu integracji europejskiej w latach 1950-2010 z punktu widzenia wzajemnych relacji między ideą ponadnarodowości a współpracę międzyrządową. Przedmiotem analizy nie jest jednak cały proces integracji, lecz jedynie ewolucja ustroju Wspólnot Europejskich, a następnie Unii Europejskiej. Wszelako spośród kwestii ustrojowych analizie poddane zostały tylko tzw. zagadnienia horyzontalne, czyli takie, które przenikają całą materię Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej. Są to: status prawno-międzynarodowy oraz podstawy aksjologiczne Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej; zasady regulujące stosunki między Unią Europejską a państwami członkowskimi oraz zasady i kategorie podziału kompetencji pomiędzy Unią a tymi państwami; katalog aktów prawnych i procedur legislacyjnych; system instytucjonalny Wspólnot Europejskich, a następnie Unii Europejskiej; budżet Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej; legitymacja demokratyczna i proces kształtowania się tożsamości Unii Europejskiej; legitymacja demokratyczna i proces kształtowania się tożsamości Unii Europejskiej; pozycja parlamentów narodowych w procesie legislacyjnym Unii Europejskiej; mechanizm wzmocnionej współpracy oparty na koncepcji elastycznej integracji, a także procedury rewizji traktatów.