Praca ta stanowi próbę opisania indywidualnych reakcji na katastrofę państwa, rekonstruowanych na podstawie źródeł literackich i pozaliterackich, chociaż nie pomija szerokich zjawisk historycznych, jeśli miały one związek z wymienionymi zjawiskami. Ze względu jednakże na ograniczoną przydatność diagnoz ściśle historycznych, dotyczących faktów historii wydarzeniowej i wąsko pojmowanej sytuacji komunikacyjnej, przedstawione tu charakterystyki ujmowane są w całej ich złożoności metodologicznej, przy wykorzystaniu heurezy psychologicznej, eksplikacji literackiej, analizy korespondencji i pamiętników. Formułowane wnioski obejmują zarówno biografię, proces historycznoliteracki, jak i szeroko pojętą świadomość społeczną.