Twierdza

Powieść "Twierdza" powstała w latach 1967-1970. Miała to być powieść o Mulle Mustafie Beszeskiju, skąd wiele nazwisk i faktów z jego "Kroniki". Ale w trakcie pisania na plan pierwszy wysunęły się inne osoby, przede wszystkim Ahmed Szabo, Mahmud Neretljak i Szehaga Soczo. Pierwszy rozdział był początkowo pomyślany jako spowiedź Mułły Ibrahima, potem przeniosłem wszystko na Ahmeda Szabo. "Twierdza" jest odpowiednikiem "Derwisza i śmierci". Twierdzą jest każdy człowiek, każda społeczność, każde państwo i każda ideologia. Bohater powieści, Ahmed Szabo, usiłuje znaleźć most do innych ludzi, wyjść z twierdzy. Zdaje sobie sprawę z tego, że nienawiść dzieli ludzi i niszczy; uratować nas może tylko miłość lub chociażby wiara w możliwość nawiązania jakiegokolwiek kontaktu pomiędzy jednostkami oraz społeczeństwem. Pod wpływem tej wiary i dążenia Ahmed pozostaje pogodny i moralnie czysty. Prócz "Derwisza i śmierci" oraz "Twierdzy" zamierzałem napisać powieść o Hasanie z "Derwisza i śmierci", pogodnym człowieku, który myśli i żyje bez zobowiązań, usiłując nie wyrządzać zła i od czasu do czasu zrobić coś dobrego, chociaż nie wierzy, aby ludzie kiedykolwiek mogli stać się lepsi. Zrezygnowałem na razie z tego zamiaru, ponieważ chcę napisać powieść z życia współczesnego."