Wir weinten tränenlos...

Pozwólcie, że zacznę od dość osobistego wstępu. Gdyby ktoś zapytał o najważniejszą książkę̨ mojego życia… to będzie właśnie ta książka. „Płakaliśmy bez łez”. Kupiłam ją jeszcze będą uczniakiem, trochę poleżała na półce i niecały rok przed maturą, w 2004 roku, postanowiłam tę książkę przeczytać. Wcześniej temat Sonderkommando niezbyt mnie interesował, w przeciwieństwie do wspomnień i relacji opisujących codzienność więźniów KL Auschwitz. Jak z pewnością̨ zauważyliście, byli więźniowie do współwięźniów z Sonderkommando odnoszą̨ się z reguły niechętnie. Od drobnych pejoratywów po oskarżenia naprawdę ciężkiego kalibru. I ta niechęć́ udzielała się trochę także i nastoletniej mnie… Dopiero lektura „Płakaliśmy bez łez” sprawiła, że całkowicie zmieniłam swój sposób patrzenia na Sonderkommando i wkrótce ten temat stał się dla mnie najważniejszym wątkiem w historii KL Auschwitz. A potem- zainteresowaniami badawczymi.

Książka Gideona Greifa dzieli się na dwie części. Pierwsze 104 strony to opracowanie historyczne, od powstania w KL Auschwitz pierwszego krematorium po powojenne losy garstki ocalałych więźniów z Sonderkommando. Druga część książki to natomiast relacje - zapisy rozmów, jakie Greif przeprowadził z grupą ocalałych (dodam, że ostatni z ocalonych więźniów z Sonderkommando zmarł w marcu 2020 roku). To niezwykle cenny materiał, jak i zresztą cała praca badawcza Greifa.

Książka, co oczywiste, jest wstrząsająca. W 2004 roku skutecznie wywróciła mój 18-letn...

Sonderkommando to temat ciężki, bo więźniowie obozów zagłady wykonujący prace w tych obozach nie byli zwykłymi pracownikami, którzy sami zgłosili się na ochotników. Byli to ludzie, którzy wbew własnej woli zostali wybrani do najgorszej z możliwych czynności - pomocy przy gazowaniu i pozbywaniu się zwłok.

Płakaliśmy bez łez to książka, w której nie tylko przeczytamy bardzo dokładny opis całego procesu masowych mordów na ludziach poprzez ich gazowanie. To opis przeżyć i doświadczeń byłych więźniów, do których udało dotrzeć się Gideonowi Griefowi. Izraelski historyk poświęcił wiele czasu na oczyszczenie z błędnych zażutów żydowskich więźniów wciąganych przymusowo do Sonderkommando, by tam brali udział w pilnowaniu nowo przybyłych więźniów podczas rozbierania się i wprowadzania ich do komór gazowych, interweniowali w przypadku panikujących lub podejrzliwych, a później przenoszeniem i paleniem zwłok.

Kolejne strony książki, opisy więźniów to, jak wiele pamiętają i w jaki sposób o tym opowiadają powoduje, że nie da się jej czytać bez wzruszenia i poczucia niespawiedliwości i bezsilności. Szaul Chazan w rozmowie z autorem książki powiedział tak "(...) Jeśli istnieje piekło po śmierci, sądzę, że tak właśnie wygląda, (...)". Inny były więzień opowiada o tym, że po wojnie zatrudnił się w piekarni na nocną zmianę, aby tylko nie musieć myśleć o przeszłości. Nie potrafił zapomnieć o tym, czego doświadczył w trakcie wojny więc szukał r...

... Czy dokładnie zeskrobałeś z pieca popioły przyjaciół i bliskich?
I czy przez śnieg ciagnąłeś wózek
Do hałdy z popiołami ludzi spalonych wcześniej?

Czym zaimowalo się i kim było sonderkommando w Auschwitz-Birkenau?
Sonderkommando było specjalną grupą żydowskich więźniów, którzy usuwali ciała z komór gazowych i palili zwłoki w krematoriach.
Mało tego byli świadomi tego, że robią to do czasu, aż nie zostaną zastąpieni nowymi, a sami skończą w krematorium.
Jak bardzo trzeba być odpornym psychicznie, by nie tylko pracowac w takim miejscu, ale i czuć oddech śmierci niemal na plecach.
"Płakaliśmy bez łez" to obszerne relacje więźniów z żydowskiego Sonderkommando w Auschwitz - Birkenau.
Do bólu wstrząsające, pełne cierpienia, niewyjaśnionego okrucieństwa względem drugiego człowieka, którego sami nie rozumieli.
Najgorsze w tym wszystkim jest niezrozumienie. Sonderkommando było obwiniane o kolaborację z Niemcami, o zdradę własnego narodu, a nawet czynny udział w mordzie dokonanym w Auschwitz na ponad milionie Żydów.
Rozwianie tych tez było głównym celem autora w pisaniu tej książki.
Widać ogrom pracy jaką włożył by przekazać czytelnikowi jak najbardziej wiarygodne i prawdziwe fakty do jakich dotarł.

Moje przemyślania po lekturze... Najważniejsze by nigdy się nie podawać, by walczyć, by iść do przodu,by coś po sobie zostawić. To był trudny czas dla wszystkich. Nie liczyło się nic innego by przeżyć, by wyzwolić ...