Wyłączenia z masy upadłości

Spis treści: Przedmowa Wykaz skrótów Wykaz literatury Część I. Wstęp Rozdział I. Podstawowe cechy prawa upadłościowego i jego funkcje § 1. Pojęcie upadłości i przesłanki jej ogłoszenia § 2. Funkcje i zasady postępowania upadłościowego Rozdział II. Masa upadłości § 1. Pojęcie masy upadłości § 2. Ustalenie składu masy § 3. Charakter prawny ustalenia masy upadłości § 4. Wnioski końcowe Część II. Wyłączenia na wniosek osób uprawnionych Rozdział I. Ogólne zasady i materialnoprawne podstawy wyłączeń § 1. Porównanie aktualnie obowiązującej regulacji z poprzednim stanem prawnym § 2. Przesłanki wyłączenia I. Uwagi wstępne II. Pojęcie mienia nienależącego do upadłego 1. Data powstania uprawnienia do wyłączenia 2. Przedmiot wyłączenia z masy upadłości 3. Wyłączenie zastępcze 3.1. Pojęcie zbycia mienia i zakres przedmiotowy wyłączenia zastępczego 3.2. Dopuszczalność wyłączenia zastępczego 3.3. Wyłączenie wierzytelności o świadczenie wzajemne III. Tytuł prawny do żądania wyłączenia z masy V § 3. Rekapitulacja dotychczasowych rozważań I. Niedopuszczalność wyłączenia na podstawie prawa rzeczowego 1. Ograniczone prawa rzeczowe 2. Roszczenia związane z ochroną własności II. Niedopuszczalność wyłączenia na podstawie stosunków zobowiązaniowych .............................................. 71 1. Czynności prawne powiernicze ...................................... 71 2. Pożyczka ................................................................................... 72 3. Depozyt nieprawidłowy...................................................... 73 4. Prawo zatrzymania ................................................................ 74 5. Czynności prawne bezskuteczne wobec masy upadłości .................................................................................. 76 Rozdział II. Typowe podstawy prawne wyłączeń ........................... 77 § 1. Uwagi wprowadzające ......................................................................... 77 § 2. Umowa sprzedaży .................................................................................. 77 I. Wpływ ogłoszenia upadłości na umowę sprzedaży zawartą przez upadłego ........................................................... 77 1. Upadłość z likwidacją majątku upadłego ..................... 79 2. Upadłość z możliwością zawarcia układu .................... 85 3. Podsumowanie ....................................................................... 86 II. Zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej ....................... 86 1. Uwagi wprowadzające ......................................................... 86 2. Realizacja uprawnień z zastrzeżenia własności w postępowaniu upadłościowym .................................. 92 III. Sprzedaż na raty ......................................................................... 96 IV. Pozostałe umowy sprzedaży .................................................. 98 1. Umowa odkupu ...................................................................... 99 2. Prawo pierwokupu ............................................................... 101 § 3. Wyłączenia na podstawie czynności powierniczych typu zabezpieczającego ................................................................................ 103 I. Wprowadzenie ............................................................................ 103 II. Pojęcie czynności prawnych powierniczych ................... 105 III. Charakterystyka czynności powierniczych typu zabezpieczającego ..................................................................... 106 1. Uwagi wstępne ...................................................................... 106 1.1. Charakter prawny ....................................................... 107 1.2. Przedmiot zabezpieczenia ....................................... 110 1.3. Realizacja praw przez wierzyciela ......................... 111 IV. Umowa powiernicza jako podstawa prawna wyłączenia z masy upadłości ................................................. 115 1. Uwagi wstępne ...................................................................... 115 VI Spis treści 2. Dotychczasowy stan prawny............................................. 116 2.1. Upadłość likwidacyjna ............................................... 116 2.2. Upadłość układowa ..................................................... 122 3. Dopuszczalność wyłączenia na podstawie znowelizowanych przepisów ........................................... 126 V. Data pewna jako warunek skuteczności zabezpieczenia wobec masy upadłości ...................................................... 128 1. Wprowadzenie........................................................................ 128 2. Stanowisko judykatury i doktryny ................................. 130 3. Wnioski końcowe .................................................................. 134 § 4. Umowy o świadczenie usług ............................................................. 140 I. Uwagi wstępne ........................................................................... 140 II. Umowa komisu ........................................................................... 141 1. Ogólna charakterystyka umowy ..................................... 141 2. Wpływ ogłoszenia upadłości na umowę komisu ...... 144 2.1. Wprowadzenie ............................................................... 144 2.2. Upadłość z likwidacją majątku upadłego ............ 144 2.3. Upadłość układowa ..................................................... 149 2.4. Przedmiot wyłączenia z masy upadłości ............. 150 III. Umowa zlecenia .......................................................................... 151 1. Uwagi wstępne o umowie zlecenia ............................... 151 2. Wpływ ogłoszenia upadłości na umowę zlecenia ..... 154 IV. Pozostałe umowy ........................................................................ 159 1. Umowa spedycji .................................................................... 159 2. Umowa przewozu rzeczy.................................................... 161 3. Umowa przechowania ........................................................ 161 § 5. Wyłączenia na podstawie stosunków majątkowych małżeńskich ........................................................................................................... 162 I. Ogólne zasady odpowiedzialności majątkowej za długi współmałżonka ............................................................................ 162 II. Zasady odpowiedzialności majątkowej w przypadku ogłoszenia upadłości jednego z małżonków..................... 165 III. Wpływ ograniczenia wspólności majątkowej lub ustanowienia rozdzielności majątkowej na odpowiedzialność małżonka upadłego ........................ 167 1. Ograniczenie i ustanowienie rozdzielności majątkowej na podstawie umowy .................................. 167 2. Ustanowienie rozdzielności majątkowej na podstawie orzeczenia sądowego .................................... 169 3. Roszczenia małżonka upadłego w postępowaniu upadłościowym ..................................................................... 170 4. Zakres przedmiotowy wyłączeń z masy upadłości ..... 173 5. Uwagi końcowe ..................................................................... 177 VII Spis treści Rozdział III. Postępowanie w przedmiocie wyłączenia z masy upadłości ......................................................................................... 179 § 1. Uwagi wstępne ........................................................................................ 179 § 2. Postępowanie w przedmiocie wniosku o wyłączenie.............. 180 I. Termin złożenia wniosku i jego treść ................................. 180 II. Cechy charakterystyczne postępowania ............................ 186 III. Zarzuty syndyka, zarządcy i upadłego................................. 188 IV. Treść rozstrzygnięcia sędziego-komisarza i środki zaskarżenia ................................................................................... 194 § 3. Postępowanie z powództwa o wyłączenie z masy .................... 198 I. Termin wniesienia powództwa ............................................ 198 II. Charakter powództwa ............................................................... 203 III. Forma i treść pozwu ................................................................. 210 IV. Charakter postępowania .......................................................... 213 V. Rozstrzygnięcie sporu .............................................................. 216 § 4. Skutki wyłączenia z masy upadłości ............................................... 218 Część III. Wyłączenia z inicjatywy organów postępowania upadłościowego .......................................................................................... 223 Uwagi wstępne .................................................................................................... 223 Rozdział I. Wyłączenia wierzytelności i ruchomości przez sędziego-komisarza ................................................................................... 225 § 1. Uwagi ogólne ........................................................................................... 225 § 2. Dotychczasowy stan prawny ............................................................. 226 I. Wyłączenie wierzytelności ..................................................... 226 II. Wyłączenie ruchomości ........................................................... 231 1. Pojęcie niezbywalnej ruchomości .................................. 231 2. Wyłączenie na podstawie art. 63 pkt 4 PrUpN (poprzednie brzmienie) .................................................... 233 3. Wyłączenie na podstawie art. 315 PrUpN .................... 234 4. Wnioski końcowe co do wyłączeń ruchomości ........ 237 § 3. Wyłączenie wierzytelności i ruchomości po zmianie przepisów ................................................................................................ 238 I. Uwagi o zmianach legislacyjnych ......................................... 238 II. Wyłączenie wierzytelności i praw majątkowych ........... 239 III. Ocena zmian legislacyjnych .................................................... 241 Rozdział II. Wyłączenia mienia przez zgromadzenie wierzycieli ...................................................................................................... 243 § 1. Uwagi wstępne ........................................................................................ 243 § 2. Zakres przedmiotowy i przesłanki wyłączenia mienia ........... 245 § 3. Kontrola uchwał .................................................................................... 251 VIII Spis treści Rozdział III. Wyłączenie spadku z masy upadłości........................ 257 § 1. Skutki ogłoszenia upadłości co do spadków nabytych przez upadłego ................................................................................................... 257 § 2. Tryb wyłączenia spadku z masy upadłości ................................... 261 I. Wyłączenia fakultatywne ......................................................... 262 II. Wyłączenia obligatoryjne ........................................................ 265 § 3. Zakres wyłączenia spadku .................................................................. 267 § 4. Termin i skutki wyłączenia spadku z masy upadłości ............. 269 § 5. Uwagi końcowe ...................................................................................... 272 Rozdział IV. Wyłączenie z masy upadłości mienia na skutek czynności proceduralnych syndyka, zarządcy i nadzorcy sądowego ......................................................................................................... 275 § 1. Uwagi wstępne ........................................................................................ 275 § 2. Pozycja prawna syndyka, zarządcy i nadzorcy sądowego w postępowaniach cywilnych dotyczących masy upadłości... 277 § 3. Wpływ ogłoszenia upadłości na toczące się postępowania z udziałem upadłego ........................................................................... 287 I. Postępowania cywilne toczące się przed ogłoszeniem upadłości ........................................................................................ 287 1. Upadłość likwidacyjna ........................................................ 288 2. Upadłość układowa .............................................................. 291 II. Postępowania cywilne toczące się po ogłoszeniu upadłości ....................................................................................... 291 § 4. Wyłączenia z masy upadłości ............................................................ 296 I. Uwagi wstępne ........................................................................... 296 II. Zakres przedmiotowy wyłączenia z masy upadłości ..... 296 III. Przesłanki odmowy wstąpienia lub wystąpienia z postępowania ........................................................................... 307 IV. Tryb wyłączenia i jego skutki prawne ................................ 310 V. Włączenie zasądzonego roszczenia na rzecz upadłego do masy upadłości ..................................................................... 313 VI. Uwagi końcowe ........................................................................... 316 Część IV. Wyłączenia ustawowe ................................................................. 319 Uwagi wstępne..................................................................................................... 319 Rozdział I. Wyłączenia na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego i Kodeksu pracy................................... 321 § 1. Zakres stosowania przepisów............................................................ 321 § 2. Poszczególne przypadki wyłączeń .................................................. 327 I. Artykuł 829 KPC ......................................................................... 327 II. Artykuł 831 KPC ......................................................................... 330 IX Spis treści III. Artykuł 832 KPC ......................................................................... 332 IV. Artykuł 833 KPC ......................................................................... 333 § 3. Zakres podmiotowy wyłączenia i sposób realizacji praw upadłego .................................................................................................. 335 Rozdział II. Wyłączenie z masy upadłości zakładowego funduszu świadczeń socjalnych......................................................... 339 § 1. Uwagi ogólne .......................................................................................... 339 § 2. Zakres i przesłanki wyłączenia funduszu z masy upadłości ... 341 I. Zakres przedmiotowy ............................................................... 342 II. Zakres podmiotowy wyłączenia funduszu ........................ 346 § 3. Tryb wyłączenia z masy upadłości środków funduszu i jego skutki ........................................................................................................ 349 § 4. Uwagi de lege ferenda .......................................................................... 354 Rozdział III. Wyłączenie wierzytelności wynikających z umowy o subpartycypację ................................................................. 357 § 1. Uwagi wprowadzające na temat sekurytyzacji ........................... 357 I. Pojęcie sekurytyzacji i jej rodzaje ......................................... 357 II. Uregulowania sekurytyzacji w polskim ustawodawstwie.......................................................................... 359 § 2. Wyłączenie z masy upadłości sekurytyzowanych wierzytelności ........................................................................................ 361 Rozdział IV. Wyłączenia mienia uczestnika systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych ............ 365 § 1. Uwagi wprowadzające.......................................................................... 365 I. Cele regulacji oraz podstawowe definicje pojęć zawartych w przepisach........................................................... 365 II. Skutki ogłoszenia upadłości uczestnika systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych ............................................................................. 368 § 2. Wyłączenie środków pieniężnych i wierzytelności .................. 370 § 3. Wyłączenie przedmiotu zabezpieczenia ....................................... 372 Rozdział V. Wyłączenia z masy na podstawie przepisów innych ustaw.................................................................................................. 377 § 1. Wyłączenie z masy na podstawie ustawy o domach składowych .............................................................................................. 377 I. Wyłączenie środków pieniężnych należnych posiadaczom dowodów składowych ................................... 377 1. Uwagi wstępne ....................................................................... 377 2. Zakres zastosowania art. 35 ust. 2 DSkłU...................... 381 II. Wyłączenie wpłat składających do funduszu gwarancyjnego............................................................................. 387 X Spis treści 1. Uwagi wstępne ....................................................................... 387 2. Zakres wyłączenia z masy upadłości środków należnych funduszowi ........................................................ 389 § 2. Wyłączenia praw autorskich państwowej instytucji filmowej ................................................................................................... 390 Uwagi końcowe ................................................................................................... 393 Indeks rzeczowy................................................................................................. 397 XI Spis treści Problematyka niniejszej publikacji jest bezpośrednio związana z jednym z najbardziej istotnych zagadnień występujących w prawie upadłościowym i naprawczym, a mianowicie z problematyką składu masy upadłości. Celem książki jest: * skatalogowanie przypadków wyłączeń z masy upadłości, oraz * wskazanie przyczyn, dla których ustawodawca odstąpił od ogólnej zasady, że cały majątek upadłego jest przeznaczony na zaspokojenie wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. Zakres książki dotyczy obu rodzajów postępowania upadłościowego, tj. upadłości z likwidacją majątku dłużnika, a także upadłości z możliwością zawarcia układu. Obejmuje on zagadnienia zarówno prawa materialnego, jak i kwestie proceduralne. Monografia zatem stanowi kompleksowe ujęcie cywilistyczne omawianego tutaj zagadnienia, które nie było do tej pory w taki sposób pokazane w literaturze. Książka ta ma w dużej mierze istotne znaczenie dla praktyki. Stanowi pomoc zarówno dla sędziów orzekających w sprawach upadłościowych, jak i dla syndyków, radców prawnych, adwokatów oraz przedsiębiorców.