Apeirogon recenzja

Colum MCCann "Apeirogon",

Nie da się ogarnąć ludzkim umysłem istoty wojny ani jakiegokolwiek innego konfliktu. Niemożliwe jest również zrozumienie cierpienia tych, którzy w przeróżnych konfliktach tracą najbliższych. A jeszcze trudniej pogodzić się ze stratą, która jest dziełem absolutnego przypadku. Utratą niewinnego dziecka, które poszło do szkoły, które wyszło z koleżankami do miasta, które znalazło się w złym miejscu w niewłaściwym czasie. Zniknęło w jednej sekundzie. Bez pożegnania, łamiąc sece rodzicowi, będąc jednocześnie dla państwa przypadkowym ubytkiem jednego obywatela, wartym jedynie kilku tysięcy szekli odszkodowania.

"Apeirogon" można zacząć czytać od początkowych słów znajdującego się na ostatnich stronach książki podziękowań autora, który równocześnie wyjaśnia czytelnikowi taką a nie inną konstrukcję książki. Ma ona prawo w pierwszym momencie go zaskoczyć, ma również prawo zbudować mur niezrozumienia pomiędzy nim a autorem. Ja sama potrzebowałam kilkudziesięciu stron, żeby przyzwyczaić się do tak niespotykanej narracji. Opowieści o dwóch stratach, będącej jednocześnie wielogłosem wielu innych osób, przewijających się wydarzeń, migawek obrazów. Tę hybrydowość powieści należy podkreślić, bo to właśnie ona, poprzez wplatanie z pozoru nieistotnych okruchów rzeczywistości czy historycznych faktów, nadaje jej niesamowitego, przejmującego, budzącego brak zgody, klimatu.

Rami Elhanan jest Palestyńczykiem, Bassam Aramin Izraelczykiem. Izraelczyk sprzeciwia się okupacji terenów palestyńskich. Palestyńczyk natomiast studiuje historię Zagłady. Przewrotne, prawda? Obu dzieli wszystko, z wybudowanym ludzkimi rękami, na granicy izraelsko-palestyńskiej murem, na czele. Łączy natomiast jedno - niespodziewana utrata dziecka. W tym duecie, zdani na siebie, będą potem podróżować do najodleglejszych zakątków świata, żeby opowiedzieć historię swoich córek.

Rwana, intymna, przepełniona siłą, a zarazem krucha. "Apeirogon" zdobył moje serce. Stał się lekturą, która zarówno dzięki treści jak i formie, na długo rozgości się w moim umyśle. Zdaję sobie jednak sprawę, że nie każdy go pokocha, wielu być może zmęczy forma, inni pomiędzy licznymi dygresjami, wręcz mini esejami, zatracą wątek przewodni powieści. Ramiego i Bassama otacza świat widziany z różnych perspektyw. Ja jednak w przemieszaniu faktów, wspomnień, licznych dywagacji i rozterek bohaterów czułam jednocześnie ogromną bezsilność a zarazem siłę ludzi, którzy niespodziewanie stają w obliczu straty. A to wszystko, co się wokół nich dzieje, tylko wzmocniło moje odczucia. To powieść, której jednym z celów jest zburzenie dzielącego ludzi muru. Czy jest to w ogóle możliwe? Czy nie jest tak, że kiedy jeden mur pada, w jego miejsce powstają kolejne? Dziękuję Wydawnictwu Poznańskie za budzącą ogrom emocji, wartościową lekturę. Tłumaczenie Aga Zano.