CZY JESTEŚMY RAZEM? Katolicyzm okiem protestanta recenzja

Zdarza się, że tytuły książek po które sięgam są bardzo enigmatyczne, niewiele mają wspólnego z treścią, a czasem są wręcz mylące. W przypadku tej pozycji Roberta Charlesa Sproula tytuł dokładnie oddaje jej treść. Autor patrząc na katolicyzm z perspektywy protestanta odpowiada na pytanie: Czy jesteśmy razem? W dobie postępującej sekularyzacji i rozwoju ruchów ekumenicznych pytanie to jest jak najbardziej na czasie, a odpowiedź brzmi: Nie, w kwestiach wiary nie jesteśmy razem. Udawanie, że znikły podziały, które doprowadziły do XVI-wiecznej reformacji byłoby wyrazem wielkiej obłudy.

Tak w największym skrócie można by streścić książkę tego amerykańskiego duchownego i teologa prezbiteriańskiego. Ale nie jest tak, że R.C. Sproul jest po prostu przeciwnikiem ekumenii. Kilkakrotnie podkreśla w swojej książce, że chętnie będzie współpracował z katolikami w różnych inicjatywach. Nie widzi przeciwskazań aby działać wspólnie np. dla dobra lokalnej społeczności. Rozróżnić jednak trzeba przyjacielskie stosunki od deklarowania jedności w kwestiach wiary. Głęboka linia podziału, która tak wyraźnie zarysowała się za czasów Lutra nie zniknęła. Kościół Rzymskokatolicki nie tylko nie zmienił swojego nauczania, ale w wielu kwestiach wręcz je zaostrzył w kolejnych dokumentach wydawanych przez Watykan. W czasach gdy tak bardzo należy dbać o poprawność wypowiedzi, aby nikogo nie urazić, wyartykułowanie głośno opinii, że katolicy i protestanci nie są razem wydaje się być niewłaściwe, żeby nie powiedzieć, że niebezpieczne. Można tak myśleć, ale po co o tym pisać książkę!? Faktycznie „niewygodność” i „niepoprawność” tej pozycji sprawiają, że pomimo pięknego wydania, niełatwo znaleźć ją w ofercie (nawet chrześcijańskich) księgarń.

Gdy na Instagramie pochwaliłem się, że czytam tę książkę jedna z osób zapytała mnie wprost czy autor „jedzie tam po katolikach”? W moim odczuciu zdecydowanie nie! Nie chciałbym czytać książki, która obraża jedną grupę, aby wykazać wyższość drugiej (do której przynależę). Myślę, że dojrzałość polega na tym, że nie boimy się poddać naszej opinii ogniu krytyki odmiennych zdań. Kwestia wiary jest oczywiście dla wielu bardzo osobista i intymna, ale nie oznacza to, że należy unikać pytań o nią. Nikomu z nas nie zaszkodzi odrobina autorefleksji. Książkę bardzo polecam zarówno protestantom jak i katolikom spośród moich znajomych. W sposób bardzo przejrzysty R.C. Sproul pisze o kwestiach, które dotychczas mogły się wydawać dla nas zbyt trudne. Nie powiem, żeby wiele rzeczy w tej książce było dla mnie szczególnie odkrywczych, ale nie miałem też takich oczekiwań. Mam przecież za sobą pięć lat studiów teologicznych. I właśnie te minione lata pozwalają mi docenić prosty język autora. Czytając niejedną książkę czy artykuł nieraz zastanawiałem się czy teolodzy celowo używają tak wyszukanych wyrażeń by zaimponować odbiorcy swoim sznytem, czy może chcą w ten sposób przekazać, że tematy związane z ich profesją leżą daleko poza zdolnościami poznawczymi „zwykłego śmiertelnika”? Sproul pokazuje, że nie musi tak być, a Ewangelia nie jest wcale skomplikowana. Nauczył się w prosty i klarowny sposób przekazywać treści nie tylko pisząc 90 książek, ale również prowadząc wykłady w kilku seminariach teologicznych:

R.C. Sproul jest w swojej książce bardzo szczery. Nie ukrywa swoich poglądów, bo przecież w środowisku dał się poznać wcześniej jako czołowy przedstawiciel konserwatywnego ewangelizmu w USA. Nie oznacza to jednak, że o katolikach wypowiada się w sposób obcesowy czy nieuprzejmy. „Czy jesteśmy razem?” to nie paszkwil na papieży, albo próba ośmieszenia katolików przez zarozumiałego protestanta. Po prawdzie w książce tej znalazłem więcej rzetelnych informacji na temat podstaw poglądów Rzymskiego katolicyzmu niż na niejednym wykładzie podczas studiów. Struktura poszczególnych rozdziałów jest podobna, tzn. na koniec każdego z nich znajdziemy „deklaracje katolickie i protestanckie” – są to zazwyczaj cytaty z katechizmu Kościoła Rzymskokatolickiego, fragmenty dokumentów papieskich lub soborowych zestawione z tekstem Westminsterskiego Wyznania Wiary (powstałego z inicjatywy purytan w Londynie w 1646 roku).

Nawet jeśli ktoś nie zgadza się z poglądami autora książki, ma możliwość za sprawą tej pozycji niejako udać się do źródeł – wciąż obowiązujących dokumentów w tych dwóch chrześcijańskich obozach. Nawet bez komentarza R.C. Sproula wyraźnie widać, że nie jesteśmy razem w wielu podstawowych kwestiach.

Autor nie zajmuje się wszystkimi różnicami między katolikami i protestantami. Nie taki jest zamysł książki. Ma ona raptem około 200 stron, a i tak jest to objętość dość mocno „nadmuchana” poprzez spore marginesy i interlinię w tekście. R.C. Sproul decyduje się poruszyć w pierwszej kolejności podstawowe przyczyny niezgody między tymi dwoma obozami – chodzi o podejście do Pisma Świętego i nauki o usprawiedliwieniu. Wszelkie dalsze różnice wynikają właśnie z różnego rozumienia roli Biblii oraz doktryny o usprawiedliwieniu. Nic w tej kwestii nie zmieniło się od czasów reformacji – dlatego nie jesteśmy razem.

W kolejnych rozdziałach R.C. Sproul wyjaśnia różnice między katolikami a protestantami w rozumieniu nauki o Kościele oraz pisze o sakramentach. Poświęcił także rozdział papiestwu oraz Maryji. Oczywiście jest to ogólny zarys tych kwestii, ale przedstawiony w oparciu o dokumenty tych dwóch odłamów chrześcijaństwa, które ze względu na opisane różnice nie mogą być razem w kwestiach wiary. Wyrazy uznania należą się autorowi, że nawet pojawiające się od czasu do czasu łacińskie formuły jest w stanie przybliżyć w zrozumiały sposób nawet czytelnikowi, który jest laikiem w dziedzinie dogmatyki. Poniżej cytat dotyczący odpustów, które to stały się bezpośrednim bodźcem do sformułowania przez Lutra 95 tez w 1517 roku:

Książkę oceniam wysoko ponieważ dawno nie czytałem pozycji, która teologiczne kwestie przedstawia w tak przejrzysty i przystępny sposób. Szczególnie polecam protestantom, którzy dzięki niej lepiej zrozumieją stanowisko katolików. Katolikom oczywiście też polecam lekturę, aby lepiej zrozumieli pogląd protestancki. Towarzyszy mi jednak obawa, że niewielu się na to zdecyduje ze względu na dość jasno artykułowane przez autora stanowisko co do tego, które poglądy w jego przekonaniu są słuszne. Jestem jednak przekonany, że wszyscy skorzystalibyśmy na tym, gdybyśmy uczyli się wzajemnie słuchać tego co mamy do powiedzenia. Zgadzam się z tezą książki, że nie jesteśmy razem. Nie powinno się to jednak równać z brakiem wzajemnego szacunku i dążenia do lepszego zrozumienia w spokojnym dialogu. Rozmawiajmy o wierze albo niewierze. W końcu ateizm też jest formą wiary. Wiary w to, że Bóg nie istnieje…