Wajda. Kronika wypadków filmowych recenzja

W tej książce, ukończonej jeszcze za życia mistrza, ale wydanej już po jego śmierci, opowiadają o Wajdzie i jego filmach jego współpracownicy, inni giganci polskiego kina, którzy przy nim zaczynali karierę i uczyli się zawodu. To prawdziwie imponująca lista: Kazimierz Kutz, Janusz Morgenstern, Jerzy Wójcik, Andrzej Żuławski, Daniel Olbrychski, Edward Żebrowski, Agnieszka Holland, Krystyna Janda, Jerzy Radziwiłowicz, Paweł Edelman i wielu, wielu innych.

Książka zbudowana jest chronologicznie, w porządku powstawania wszystkich filmów Wajdy, jedne dzieła omówione są bardziej szczegółowo, inne mniej, ale to świetny przewodnik po twórczości mistrza. W szczególności pisze Michalak o złotej dekadzie Wajdy, latach 70., gdy nakręcił tyle arcydzieł: Brzezina, Wesele, Ziemia Obiecana, Człowiek z marmuru, Panny z Wilka. Trochę jest o kulisach powstawania i dopuszczenia do dystrybucji 'Człowieka z marmuru’, ale za mało jak dla mnie. Pewnie o tym jednym filmie można by napisać całą książkę...

Najciekawsze dla mnie było przedstawienie metody twórczej Wajdy opisanej słowami jego współpracowników. Po pierwsze, atmosfera na planie. Andrzej Żuławski: „Wajda posługuje się ludźmi, wprawia ich w stan nerwowego podniecenia w pracy, wynagradza ich uwagą, zmusza do wyciśnięcia z siebie tego, co najlepsze.” Daniel Olbrychski: „Andrzej ma niebywałą zdolność prowokowania ludzi do produkowania pomysłów.” Witold Sobociński: „Jego siła, a nie wszyscy reżyserzy ją mają, polega na tym, że on potrafi otworzyć się na współpracowników. Umie sobie ich dobrać i bierze z nich wszystko, co najlepsze.”

Potem jego stosunek do aktorów. Małgorzata Braunek: „Andrzej zresztą kocha aktorów i daje temu wyraz. Z drugiej strony on nie daje wskazówek czysto aktorskich. Mnie reżyserował w taki sposób, że powtarzał: „Graj prosto i do przodu”.” „Olgierd Łukaszewicz: „Andrzej, co zresztą podkreśla wielu aktorów, ma w sobie siłę uwodzenia. To jest klucz do naszej mentalności aktorskiej, zresztą dosyć próżnej.”

Poza tym był to człowiek olbrzymiego dynamizmu, pasji, pracowitości i energii, co roku kręcił film, a jak nie kręcił, to robił spektakle teatralne i inne rzeczy.

Z drugiej strony przynosi książka pewien niedosyt, (ale jakie dzieło o tym gigancie byłoby kompletne?), mało mówi Michalak o zmaganiach Wajdy z Polską i polskością, o jego walkach z naszymi mitami, o potężnym wrażeniu, jakie wywierały i wywierają jego dzieła, o guli w gardle, o łzach w oczach pojawiających się przy oglądaniu tylu jego filmów. To artysta, który jak mało kto pokazuje polskość, wzrusza polskością, ale też się z nią zmaga, krytykuje.

Trochę też jest za bardzo hagiograficzne, starania Wajdy o uzyskanie Oskara dla filmu zagranicznego w pewnym momencie stały się irytujące, jakie na to szanse miał 'Pan Tadeusz'?

Mimo to dostaliśmy świetny przewodnik po twórczości tego giganta polskiego kina.