Harjunpää i kapłan zła recenzja

Matti Yrjänä Joensuu w 1978 roku napisał pierwszy kryminał z serii, której bohaterem jest helsiński policjant Timo Harjunpää. Najnowsza powieść – „Harjunpää i kapłan zła” to pierwsza książka Joensuu przełożona na język polski, mimo iż pisarz jest powszechnie cenionym twórcą nie tylko w Finlandii – jego powieści są tłumaczone na angielski, czeski, duński, estoński, francuski, holenderski, niemiecki, norweski, rosyjski, szwedzki, węgierski i włoski. Proza Joensuu jest dość specyficzna, bowiem pisarz łączy elementy kryminału z thrillerem psychologicznym, przy jednoczesnym zwróceniu uwagi na problemy społeczne i zagrożenia współczesnego świata. Nowatorstwu tej twórczości dowodzi również konstrukcja fabuły.

Tym razem Timo Harjunpää musi zmierzyć się z zagadkowymi przypadkami śmierci w helsińskim metrze. Policjant szuka dowodów na to, że wypadki na stacjach metra w rzeczywistości są działaniami seryjnego zabójcy. Powieść skonstruowana została tak, że przeplatają się rozdziały przedstawiające działania policji kryminalnej, Gnoma-kapłana oraz pisarza Mikko i jego syna Mattiego. Gnom jest fanatykiem religijnym oddającym cześć bóstwu nazywanemu Macierzą i dąży do spowodowania Wielkiego Wybuchu, który ma oczyścić świat. Aby tego dokonać, składa ofiarę z ludzi, wpychając ich pod pociąg, który nazywa Pomarańczowym Apostołem. Gnom postanawia „adoptować” Mattiego, a następnie poświęcić jego życie i tym samym złożyć ofiarę z „własnego syna”.

Postać Gnoma-kapłana staje się w książce Joensuu niejako symbolem zła, które czyha na nas we współczesnym świecie. Myślę, że jest to powieść bardzo na czasie ze względu na zamachy terrorystyczne, do jakich dochodziło w Europie w ciągu ostatniej dekady, a historia pokazuje, że wybór stacji metra na miejsce akcji również nie jest przypadkowy. Joensuu porusza niezwykle ważny problem, z którym musi zmierzyć się dzisiejszy człowiek, pokazuje też do czego może doprowadzić fanatyzm (nie tylko ten religijny) – jeden człowiek opętany zbrodniczą ideą, którą uważa za dobrą, może doprowadzić do unicestwienia setek ludzi.

Ważnym wątkiem, który porusza powieść jest także problem patologii w rodzinie oraz samotności młodych ludzi, którymi nie interesują się rodzice. Joensuu wprowadza postać pisarza Mikko – bardzo wrażliwego człowieka, którego psychika została zniszczona w dzieciństwie. Rodzice powtarzali mu przez całe życie, że do niczego się nie nadaje i „nic z niego nie będzie”, a w czasie awantur pomiędzy rodzicami Mikko wraz z siostrą ratowali siebie i rodziców, gdy ojciec próbował skakać z okna lub zastrzelić rodzinę. Życie w ciągłym strachu spowodowało, że Mikko wyrósł na człowieka niepewnego siebie, popadającego w stany depresyjne, który ma talent pisarski, ale nie potrafi stworzyć szczęśliwej rodziny własnym dzieciom.

Mały Matti mieszka z matką, która stara się go pozbyć z domu, gdzie mieszka z kochankiem. Mikko wie, że nie może zamieszkać z synem pod jednym dachem, bo wtedy nic nie napisze i nie będzie miał się z czego utrzymać. Odrzucenie i niepewność dalszego losu prowadzą Mattiego do nieudanej próby samobójczej, a następnie popychają go w stronę Gnoma. Tytułowy kapłan zła daje Mattiemu siłę do życia, do sprzeciwienia się maltretującym go w szkole kolegom i znęcającej się matce, daje nadzieję, że zamieszka z ojcem. Jednak chłopiec nie wie, że Kapłan ma co do niego inne plany.