Spryciarz z Londynu recenzja

Terry Pratchett znany jest miłośnikom fantastyki z serii „Świat Dysku”, rym razem stworzył realistyczną przygodową powieść dla młodzieży, ale nie tylko. Akcja powieści rozgrywa się w XIX-wiecznym Londynie i jest ukłonem autora dla klasycznej literatury angielskie i Charlesa Dickensa. Dickens jest jednym z bohaterów tej powieści, a imię głównego bohatera nawiązuje do jednego z bohaterów „Oliviera Twista” Charlesa Dickensa.

Dodger jest sierotą, który nie chciał być kominiarzem i zaczął schodzić do londyńskich kanałów, zbierając tam drobne monety, czasami cenne przedmioty, wszystko co przechodniom wpadło do kratek ściegowych, w ten sposób zarabia na swoje życie i czuje się wolnym człowiekiem. Dzięki temu zna doskonale Londyn, a szczególnie jego kanały. Fach ten wymaga spostrzegawczości i sprytu i pod tym względem Dodger jest wyjątkowy, do tego ma dobre serce. To gość, którego zna cała dzielnica i on zna wszystkich, kocha swoją dzielnicę i większość swoich ziomków. Oni też go szanują, gdyż nie lubi policjantów, i wyznaje zasadę „nic nie wiem, nic nie słyszałem, w ogóle mnie tu nie było”. Chłopaka zna każdy, kto jest nikim, a nie zna nikt, kto jest kimś. Chociaż to ostatnie stwierdzenie może się zmienić. Dodger nie jest jednak samotny. Pewnego razu uratował pewnego Żyda, Salomona Cohena, ten go wziął pod swoją opiekę. Salomon jest tajemniczą postacią, niezwykle oczytany zegarmistrz i jubiler, znany wśród dżentelmenów, ale z własnego wyboru zamieszkał w dzielnicy nędzarzy. Dodger zaprzyjaźnił się Salomonem i zamieszkali razem. Salomon przekonał go, aby porzucił fach kieszonkowca (był w tym świetny), a także że znalezione cenne przedmioty, zamiast sprzedawać paserom, warto oddać właścicielom, a nagroda za znaleźne może być wyższa. Żyli sobie spokojnie aż do pewnej burzowej nocy, kiedy Dodger zauważa kobietę uciekającą z powozu, a za nią podążających dwóch opryszków, którzy próbują ją zabić. Dodger ratuje dziewczynę i przepędza opryszków. Zdarzenie obserwują Karol Dickens i jego przyjaciel Henryk Mayhew, którzy zabierają dziewczynę i Dodgera do domu Mayhew, aby tam zaopiekować się dziewczyną. Dziewczyna nie chce zdradzić swojego imienia ani pochodzenia, zostaje nazwana Symplicja. Dodger od razu zakochuje się w dziewczynie, a i dziewczyna nie pozostaje obojętna w stosunku do swego wybawcy. Charles Dickens zaprasza Dodgera do współpracy w śledztwie dotyczącym pobicia dziewczyny, gdyż ma liczne kontakty w londyńskim półświatku. Odkrywa, że na dziewczynę został wydany wyrok śmierci i kolejni mordercy pragną ją zgładzić i nawet sam Dodger jest w niebezpieczeństwie. Zresztą po wizycie u pewnego golibrody staje się sławny w całym Londynie. Kiedy dowiadują się, kim jest pobita dziewczyna, sprawy się komplikują, gdyż historia grozi międzynarodowym skandalem. Czy uda się Dodgerowi uratować dziewczynę? Czy Dodger nauczy się żyć wśród dżentelmenów? Jaka przyszłość czeka Dodgera?

Obfitująca w sensacyjne przygody fabuła nie jest jedyną atrakcją tej powieści. Dzięki autorowi przenieśliśmy się do XIX-wiecznego Londynu, miasta olbrzymich kontrastów. Z jednej strony dzielnice biedy i brudu, pełne żebraków i ludzi, którym ledwo starcza na utrzymanie. W podłych barach i spelunkach kwitnie świat przestępczy, codziennie z Tamizy wyławiane są kolejne trupy. Łatwo paść tam ofiarą złodziei lub innych przestępców. Jednak jak sam autor przyznaje, świat ten lekko podkoloryzował może, aby nie przerazić młodego czytelnika ogromem cierpienia i nędzy. Po drugiej stronie mamy świat mamy dzielnice z rezydencjami bogatych ludzi, którzy wiodą dostatnie życie. Nie mógłby tak plastycznie oddać klimatu dawnego Londynu gdyby nie stworzył plejady zróżnicowanych i barwnych bohaterów drugo- i trzecioplanowych. Wśród biedniejszej części społeczeństwa możemy między innymi poznać sprzedawczynie zupy Marii Jo, prowadzącą podejrzane interesy panią Holland, czy demonicznego golibrodę z Fleet Street. Na pograniczu tych światów jest choćby kucharka, pani Quickly, czy Salomon ze swoim psem Onanem. Natomiast wśród bogatszej warstwy społeczeństwa poznajemy najbardziej znane osobistości ówczesnego Londynu. Obok Karola Dickensa i zatroskanego o los biedoty Henrego Mayhewa poznajemy Roberta Peel (założyciela nowoczesnej policji), Josepha Bazalgettego ( przebudował londyńską kanalizację), Angelę Bardett-Coutts (najbogatszą kobietę świata), czy nawet młodą Królową Wiktorię i jej męża. Największą zaletą tej książki jest pełen genialnego poczucia humoru, ze sporą dawką sarkazmu i ironii styl autora. Szczególnie to widać w pełnych dowcipu dialogach, gdzie świetnie przeciwstawia dwa oblicza Londynu. Nawet same tytuły rozdziałów w formie dowcipnych streszczeń, na przykład: „Dodger dostaje garnitur przyciasny w kluczowym miejscu, a Salomon czuje gorąco pod kołnierzem” bawią czytelnika i budzą ciekawość.

Na uwagę zasługuje Wydawnictwo Rebis za staranne, wręcz ekskluzywne wydanie tej książki w świetnym tłumaczeniu i współgrającymi z dowcipnym tekstem ilustracje Paula Kidby’ego. Nie rozumiem jednak dlaczego wydawca zalicza tę powieść do literatury z gatunku fantasy, powieść nie sprawia nawet pozorów powieści fantastycznej, chyba wyłącznie ze względu na jej autora.

„Spryciarz z Londynu” jest po prostu świetną, pełną humoru powieścią awanturniczą, z wartką i nieprzewidywalną fabułą, przy czytaniu której bawiłam się doskonale