Kobiety w Biblii. Stary testament recenzja

Tę książkę od lat miałam w swoim domu rodzinnym. Od bardzo dawna chciałam ją przeczytać i wreszcie w ostatnich dniach to zrobiłam :)

„Autorka, (Elżbieta Adamiak), tropi w Starym Testamencie ślady kobiet, zarówno pierwszoplanowych bohaterek, jak Ewa, Sara, Judyta czy żona Lota, jak i postaci mniej znanych czy wręcz bezimiennych, wspomnianych w jednym zdaniu. (…) Dodatkowo pokazuje bohaterskie czyny, kobiece dramaty oraz to, że rola kobiet w Biblii, choć często drugoplanowa i niedoceniana, jest większa niż nam się wydaje.” – Taki opis z tyłu książki oraz krótkie wyjaśnienie autorki na pierwszych stronach wprowadza nas do świata Starego Testamentu. W środku są krótkie rozdziały, które nakreślają sytuację oraz historię każdej wymienionej w Biblii kobiety, łącznie z Mądrością a także Jerozolimą, która była przedstawiana, jako kobieta w różnych rolach.

„W obu wypadkach podkreślona zostaje fundamentalna asymetria, brak równorzędności w relacji między Jahwe i Jerozolimą: postać kobieca jest słaba i bez Boga, przedstawionego jako jej Opiekun i Oblubieniec, nie ma przyszłości. Nie ma też szans na rozwinięcie własnej woli. Każdy jej czyn niezgodny z Jego wolą zostaje natychmiast zakwalifikowany jako sprzeniewierzenie się Mu”.

Zaczynamy od Ewy, żony Adama, pierwszej kobiety na Ziemi. Dla mnie, nigdy niezgłębiającej ksiąg Starego Testamentu, bardzo ciekawa była wzmianka o Lilit, która jest uważana za pierwszą żonę Adama. „Legenda o Lilit powstała dzięki próbie pogodzenia pierwszej i drugiej relacji o stworzeniu człowieka z Księgi Rodzaju”. Według relacji pierwszego rozdziału Księgi, Lilit została stworzona z ziemi, podobnie jak Adam, przez co uważała się za równą mu. Adam zachowywał się jak jej pan, ona nie była jemu posłuszna, doszło do sprzeczki i Lilit odeszła, „(…) znikła w przestworzach”. Wtedy Bóg stworzył Ewę z żebra Adama, aby była mu posłuszną. W międzyczasie posłał trzech aniołów, by odnaleźli Lilit i udało im się to, jednak ona nie chciała wrócić. Wolała być samotną niż podporządkować się jakiemukolwiek mężczyźnie.

I tu od razu wysnuwa nam się obraz dwóch występujących kobiet w Biblii – kobieta, jako żona, matka, opiekunka ogniska domowego oraz kobieta niezależna. Z jednej strony w Biblii pierwsza z kobiet była kobietą idealną, ale z drugiej strony, kobiety niezależne były akceptowane, a do tego postrzegane były jako „twardsze”, dzięki czemu ich zdanie liczyło się dla mężczyzn, szczególnie, jeśli jednocześnie były prorokiniami, którym objawiał się Jahwe.
„Następujący po tych słowach opis pokazuje jednak nie kobiecy ideał piękna czy pielęgnowania domowego ciepła, a kobietę zamożną, niezależną i samodzielnie zajmującą się wieloma dziedzinami rzemiosła, przemysłu i handlu – dziś powiedzielibyśmy: biznesu”.

Oprócz tego były kobiety-matki, kobiety jako grupa-wdowy i dzieci, którym każdy miał obowiązek się opiekować, była upersonifikowana Mądrość oraz Jerozolima.
Bardzo spodobał mi się cytat na temat idealnych i nieidealnych żon:
„Idealna żona szanuje męża, jest mu posłuszna, jest jego „pomocą, pokrzepieniem i silnym oparciem”. Jedną z większych zalet dobrej żony jest powściągliwość w mowie (…). Powinna być pełna wdzięku i rozumu, skromna, piękna, dbająca o porządek w domu. Zła żona, potępiana przez autora Księgi, to żona, która nie podporządkowuje się autorytetowi ojca rodziny – złośliwa i gniewna, gadatliwa, pijąca, bezwstydna, ale też żona utrzymująca swojego męża”.
I cieszę się, że żyjemy w takich czasach, gdzie rola kobiety jest doceniana, a jej wartość jest podkreślana na równi z wartością mężczyzny.

Jak już wspominałam wcześniej, Stary Testament miałam w dłoni może dwa razy, lata temu, gdy chodziłam jeszcze do szkoły podstawowej, a nauka religii bazowała na Nowym Testamencie i katechizmie, dlatego szokiem dla mnie było to, jak bardzo uprzedmiotowiona była kobieta w Starym Testamencie. Okrutne zasady i asymetria wartości, liczne gwałty, „nieczystość” kobiety, zrzucanie winy za bezdzietność tylko na kobietę.
„Jakkolwiek by rozwiązywać zawiłości interpretacyjne tych różnorodnych tekstów, łączy je jedno: winą – rzeczywistą czy urojoną – obciąża się kobietę. Życie żony jest w rękach męża. Ona jest od niego całkowicie zależna. Trudno mówić tu o wzajemności ich małżeńskiej relacji”.

W ogóle zasady, jakie obowiązywały w tamtych czasach, przyprawiają o gęsią skórkę. Liczne wojny, morderstwa, cudzołóstwo i możliwość posiadania wielu żon. Dziś w naszym kraju, w tej religii jest to przecież nie do pomyślenia, choć jak się ma rzeczywistość, wszyscy wiemy...
„Życie Jakuba – pośród dwóch żon i dwóch ich niewolnic – zapewne nie należało do najprostszych. Późniejsze zakazy wielożeństwa z czasów Mojżesza, a zwłaszcza przepisy zakazujące małżeństwa z dwoma siostrami, można chyba odczytywać jako swego rodzaju wyciągnięcie wniosków z biografii patriarchy”.

Mężczyźni w tamtych czasach zaniżali wartość kobiety, ale jednocześnie wiedzieli, jaką one mają moc: „Tak ostre zakazy pokazują, jak wielkie znaczenie przypisuje się kobietom, ich wpływowi na następne pokolenia i na przekaz języka, tradycji, wiary”.

Opisy były przedstawione krótko i zwięźle, ale niezbyt barwnie, jednak uważam, że gdybym znała Stary Testament lepiej, to lepiej też odnalazłabym się w niektórych historiach.
To co bardzo mi się podobało w całej książce to to, że autorka nie oceniała ani autorów biblijnych, ani tamtych czasów, ani słów czy czynów Boga, lecz zadawała pytania, które w dzisiejszych czasach nasuwają się same czytelnikowi oraz zostawiała luźne myśli, które można było sobie przeanalizować.

Bez względu na to, jak obecnie tematyka religii jest drażliwa, ja cieszę się, że przeczytałam tę książkę, ponieważ wiele dowiedziałam się z niej i uważam, że wielkie brawa należą się autorce, za ogrom pracy, jaki wykonała w przygotowaniu tych wszystkich materiałów :)