Demiurg. Biografia Adama Michnika recenzja

Sięgnąłem po biografię Michnika po oglądnięciu ciekawej dyskusji na temat książki na YT z udziałem m.in. autora, Antoniego Dudka i Andrzeja Zybertowicza. Zacząłem czytać i natychmiast się wciągnąłem, bardzo to zajmująco napisane. Bohater książki do dziś wzbudza silne kontrowersje, jedni go nienawidzą, inni wręcz przeciwnie, ale myślę, że pan Graczyk dobrze sobie poradził z obiektywnym przedstawieniem Michnika.

Dostajemy portret młodego człowieka, pochodzącego z rodziny asymilowanych żydów, wątpiących komunistów. Człowieka niezwykle zdolnego, oczytanego, odważnego, ze zdolnościami przywódczymi. W latach 60. wokół Michnika gromadzi się grupa podobnie myślących młodych ludzi, którzy chcą reformować socjalizm, bo wtedy to byli wciąż marksiści.

A potem mamy działalność opozycyjną, liczne aresztowania i pobyty w więzieniu, ale bohater książki zawsze zachował niezłomną postawę, nigdy nie poszedł na współpracę z komuną. W czasach PRL-u to był człowiek-legenda, bohater romantyczny opozycji. Poza tym miał niezwykłe talenty towarzyskie, uwodził ludzi, książka roi się od świadectw znanych postaci – wszyscy byli nim oczarowani. Żył pełnią życia: kobiety, towarzystwo, imprezy i inne rzeczy – prawdziwy człowiek renesansu.

Co paradoksalne, upadek komuny przyniósł powolny spadek jego wpływów, jeszcze w latach 90. dzierżył rząd dusz polskiej inteligencji jako redaktor naczelny Gazety Wyborczej, ale już wtedy bardzo zaszkodziło mu bratanie się z ludźmi poprzedniego reżimu: Urbanem i Jaruzelskim. A potem, już w XXI wieku nastąpił ciężki kryzys, najpierw słowa o Kiszczaku jako o człowieku honoru, których nigdy mu nie zapomniano. Potem afera Rywina, wystąpienia Michnika przed komisją śledczą i w sądzie pokazały jego pychę i stawianie się ponad prawem. A potem obsesyjnie wrogi stosunek do lustracji, który uderzył weń rykoszetem, gdy się okazało, że jeden z jego bliskich współpracowników Leszek Maleszka, był długoletnim donosicielem bezpieki. Zwolnił Maleszkę z redakcji dopiero pod silnym naciskiem współpracowników. W ostatnich latach jego wpływy mocno przybladły, ale wciąż potrafi zbulwersować, na przykład na ostatniej gali Nike stanął w obronie Maszy Potockiej oskarżonej o mobbing, bardzo to było kontrowersyjne wystąpienie.

Trzeba podkreślić, że to biografia nieautoryzowana, co więcej, bardzo wielu przyjaciół i współpracowników Michnika odmówiło Graczykowi rozmowy. Poza tym trochę za dużo w książce omówień esejów Michnika, za mało pisze autor o jego zakulisowej a ważnej roli w procesie powstawania III RP. Niemniej rzecz jest bardzo ciekawa, zresztą skrytykowali ją zarówno przeciwnicy jak i zwolennicy pana Adama, to paradoksalnie świadczy dobrze o obiektywizmie autora.