Wybrane materiały ideologiczne i propagandowe Syjonistyczno-Socjalistycznej Partii Robotniczej Poalej Syjon-Hitachdut recenzja

Dominik Flisiak - absolwent Instytutu Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, doktor historii, niezależny badacz społeczności żydowskiej na ziemiach polskich i relacji polsko-żydowskich. Autor wielu książek i artykułów naukowych o tej tematyce.

„Wybrane materiały ideologiczne i propagandowe Syjonistyczno - Socjalistycznej Partii Robotniczej Poalej Syjon - Hitachdut” to opracowanie naukowe, obejmujące badania nad lewicą syjonistyczną w latach 1944 - 1950. Jak sam autor nadmienia, celem napisania tej pracy było wypełnienie luki na temat żydowskich stronnictw politycznych w tym okresie.

Książka została napisana na podstawie dokumentów z Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma, Instytutu Pamięci Narodowej, Archiwum Państwowego w Kielcach, Archiwum Akt Nowych i Archiwum Instytutu Żabotyńskiego w Tel-Awiwie. Autor skorzystał również z publikowanych wspomnień, relacji i wywiadów, z artykułów prasowych i opracowań naukowych.

W swojej książce Dominik Flisiak w zwięzły sposób omawia początki i podłoże powstania syjonizmu, idee polityczne tego ruchu, a także powstanie pierwszej partii syjonistycznej - wszystko poparte prezentowanymi w książce dokumentami historycznymi. Autor akcentuje najważniejsze wydarzenia historyczne i postaci, których działalność w znacznym stopniu przyczyniła się do powstania państwa Izrael.

W 8 rozdziałach książki autor przedstawia początki i podłoże powstania syjonizmu, ze szczególnym zwróceniem uwagi na partie lewicowe przed i po drugiej wojnie światowej.

Sięgając do początków syjonizmu, zwraca uwagę na zalążki powstania tego ruchu oraz na postaci, które miały znaczący wpływ na ostateczny kształt idei syjonizmu. Wyrazem tego było między innymi powstanie działającej na rzecz odbudowy państwa żydowskiego Syjonistyczno Socjalistycznej Partii Robotniczej Poalej Syjon Hitachdut. Autor w klarowny sposób przedstawia miejsce partii pośród innych ugrupowań, jej założenia i cele. Dzięki zamieszczonym dokumentom, takim jak Statut Organizacyjny partii oraz bogata korespondencja kierowana do władz państwowych w Polsce pokazują, jak prężnie i skutecznie we własnym interesie działali przywódcy partyjni tego ugrupowania na terenach Polski.

Jeden rozdział poświęcony jest Ber Borochowi - twórcy proletariackiego syjonizmu i głosicielowi teorii odrodzenia narodu żydowskiego poprzez koncentrację mas żydowskich w Palestynie. Z dokumentów traktujących o tej postaci wyłania się obraz młodego i charyzmatycznego entuzjasty, którego wytyczne odcisnęły tak duże piętno na narodzie żydowskim, że jego nazwisku zawdzięcza się dziś pojęcie „borochowizm”.

Niezwykle ciekawy jest rozdział zatytułowany „W trudzie i znoju budujemy naszą przyszłość”, w którym przedstawione są materiały z Palestyny przed powstaniem Izraela. Są to poruszające wspomnienia z pamiętnika, opisujące odbudowę społeczności żydowskiej. Wspomnienia te wyraźnie pokazują, jak dobra organizacja i umiejętność perspektywicznego planowania, podparte takimi cechami jak ogromne poczucie przynależności narodowej, przywiązanie do kultury i religii, siła ducha i determinacja sprawiły, że naród żydowski, przy zaangażowaniu całego społeczeństwa, był w stanie doprowadzić do powstania własnego państwa.

Wspomnienia z pamiętników uzupełnia dokument, mający znaczenie w analizie rozpadu Palestyny. Traktuje on o upadku Negewu i roli, jaką odegrali żyjący tam Beduini.

W dalszej części książki znajdujemy materiały dotyczące działalności politycznej ugrupowań lewicowo - syjonistycznych w powojennej Polsce. Obszernie przedstawiona jest odbudowa społeczności żydowskiej w Palestynie i rola Wielkiej Brytanii w tworzeniu Izraela. Znajdziemy tu także fragment poświęcony literaturze, a dokładnie poezji żydowskiej (Czernichowski, Bialik).

Zwięźle ukazany jest rozdział historii poświęcony sytuacji międzynarodowej w Europie ( m.in. wojna domowa w Hiszpanii i związana z tym ciekawa historia o przeżyciach żydowskiego sportowca).

Autor porusza również temat holokaustu. Zamieszczone wspomnienia, szczególnie te widziane oczami dziecka, budzą niezwykłe emocje. Opracowanie skłania też do rozważań nad antysemityzmem, które budzą refleksje po zapoznaniu się z dokumentami zebranymi przez autora na podstawie materiałów pochodzących między innymi z Archiwum Gminy Żydowskiej we Wrocławiu.

Ostatni rozdział książki jest jednocześnie zamknięciem działalności Syjonistyczno - Socjalistycznej Partii Robotniczej Poalej Syjon - Hitachdut w 1949 roku, co ukazuje zawarta tu dokumentacja.

Wiedza zaprezentowana w książce, choć będąca opracowaniem naukowym, przedstawiona jest czytelnikowi w sposób uporządkowany, chronologiczny i przystępny. Sama konstrukcja, na którą składają się materiały archiwalne, takie jak zebrane wspomnienia, pamiętniki, zapisy ze spotkań i posiedzeń, wygłaszane przemówienia, czy też pisma kierowane do władz różnego szczebla stwarzają, że praca ta nie jest monotonna.

Różnorodność i klarowność prezentowanej dokumentacji sprawiają, że opracowanie naukowe jest przejrzyste i może okazać się interesujące nie tylko dla badaczy, ale też dla czytelnika, który z przekazem tym spotyka się po raz pierwszy.

Walorem książki jest brak oceny i analizy autorskiej, co skłania odbiorcę do własnych rozważań, łączenia faktów i konkluzji.

Tematyka podjęta przez Dominika Flisiaka obejmuje niezwykle obszerny zakres historyczny. Plusem więc jest i jednocześnie zasługuje na podkreślenie niezwykle bogata bibliografia, która może posłużyć czytelnikowi jako pomoc w znalezieniu źródeł do pogłębienia wiedzy na tematy poruszone w książce.