Osobista pustka recenzja

„może to i dobrze, może wcale nie najgorzej

że dzisiejszej nocy nad miastem wisi taka mgła

niech pobędzie, niech powisi

bo kiedy ona się rozproszy

znikniemy i my”

(„żyje się nie najgorzej”)

Zbiór „osobista pustka” to wybór wierszy litewskiej poetki, Aušry Kaziliūnatiė, które pochodzą z trzech jej ostatnich tomików poetyckich. Ich tłumaczka zapewnia, że jest to „wybór podyktowany chęcią pokazania polskiemu czytelnikowi koherentnego zestawienia twórczości litewskiej poetki, które łączyłoby tematy, motywy i środki poetyckie”.

Jak zatem wygląda ta twórczość?

Przede wszystkim uderza swoją subtelnością, a niejednokrotnie także sensualnością. Kreowane przez poetkę obrazy są plastyczne i jednocześnie możliwe do wizualizacji. Uruchamia wszystkie zmysły, zabiera cię w podróż.

„jeśli w drodze zgubię deszcz

wyjdź na dwór

to ja, to ja

głaszczę się, choć nie mam rąk”

(„*** jeśli w drodze zgubię ręce”)

Najważniejsze zdają się słuch i wzrok. Słuch – bo cisza przedstawionego świata łapie cię w swoje objęcia i nie chce wpuścić. Przewija się ona przez kilka utworów, nieraz niebezpieczna, nieraz kojąca, ale zawsze gdzieś się czai i na ciebie czeka. Wzrok – bo trwa nieustanny spór światła z ciemnością, którego jesteś świadkiem. Po której stronie się zatem opowiesz?

„nasza ciemność

też przychodzi żeby się napić

z czary najczarniejszej nocy”

(„czara ciemności”)

/

„gdybyś w końcu podarł

swoje odbicie w lustrze

być może ujrzałbyś w jego miejscu

wielkie niebo

i

w pełni księżyca dostrzegł ranę

z której nieprzerwane

sączy się światło”

(„światło dnia”)

Przy tak zbudowanych kontrastach, aż wypada się zastanowić, czy w ogóle warto wybierać.

Autorka proponuje sporo różnych tematów wierszy, ale pewne punkty styku pojawiają się, tak więc można wyłonić w zbiorze pewne powiązania. Nieustannie przewija się natura, która z jednej strony otacza podmiot kobiecy, a z drugiej strony podmiot sam z niej powstał – jak mówi, to od natury uczyła się bycia człowiekiem. Grają tu także ze sobą dwie pory roku – jesień i wiosna. Co zatem wygra? Umieranie czy budzenie się do życia.

Po stronie umierania opowiada się część wierszy. Motyw vanitas oraz motyw śmierci pojawiają się w części z nich. I choć w niektórych śmierć faktycznie jest finalna, to jednak staje się ona także początkiem. Czego? Cóż, to już trzeba sprawdzić samemu.

Po stronie budzenia się natomiast ustawia się szereg wierszy, w których nie tyle podmiot kobiecy tętni życiem, co przyroda. Nieważne, czy ptak, czy ryba, czy kamień. Tutaj żyje wszystko. Co więcej, żyje i wpływa na świat. Wpływa na podmiot.

Pomiot ten jednak często pogrąża się w śnie. Jawią mu się one jako życie w innym świecie, ale także jako coś, co pochłania („idą za rękę a przed nimi rozstępuje się może snów / którym ja zawsze tonęłam tonę i będę tonąć”; „wolność”). Często łączą się one z panującym nad całym światem księżycem.

Księżyc, który podmiot kobiecy obserwuje z miasta – miejsca, w którym egzystuje. Przedstawiane jest ono różnie, ale raczej nigdy nie staje się miejscem konkretnym. Nieraz góruje nad podmiotem, a nieraz role się odwracają: „wyszłam ze swoim miastem na spacer / idziemy obok siebie / prowadzę je na smyczy”; „narcyz i smycz”).

Skryte za woalem poezji zostały także i ważne tematy społeczne. Niektóre utwory mówią bardziej wprost, jak chociażby szczery wiersz traktujący o problemie bezdomności. Inne – te mniej bezpośrednie, ale połączone z tą tematyką – skupiają się na kobiecości czy kwestii wolności.

Pojawia się także trochę tematyki miłosnej, kilka odniesień do kultury, a nawet wiersz autotematyczny, metatekstowy.

Wszystko to zdaje się potrzebne, by ostatecznie wychwycić tę tytułową osobistą pustkę, ale czym ona jest, to już musicie przekonać się sami.

Mogłabym napisać ładne podsumowanie. Tylko po co?

Lepiej oddać głos wierszom.