Główne nurty marksizmu. Tom 1. Powstanie recenzja

Uwaga: recenzja dotyczy wszystkich trzech tomów książki.

To dzieło życia profesora Kołakowskiego jest lekturą zupełnie podstawową dla zrozumienia fenomenu marksizmu, nurtu umysłowego niezmiernie popularnego na przełomie wieków XIX i XX; dowiadujemy się również sporo o istocie realnego komunizmu. Nigdy mi się nie udało przeczytać tych trzech tomów w całości, bo rzecz jest trudna, rozległa, wymaga czasu i skupienia, obie rzeczy mam w deficycie.

Najmniej mnie interesuje tom I omawiający szczegółowo poglądy Marksa i Engelsa oraz ich bezpośrednich epigonów, to była czysta teoria. W tomie II zaczyna się praktyka i jest dużo ciekawiej. Zwraca uwagę między innymi znakomita charakterystyka Lenina, jego poglądów, polityki i roli w sukcesie rewolucji bolszewickiej. Ale otwarcie książki na jakiejkolwiek stronie przynosi wspaniałe cytaty skłaniające do refleksji, weźmy str. 115: „Róża Luksemburg jest wybitnym przykładem tego typu umysłowości, które często można w historii marksizmu spotkać i które marksizm zdawał się specjalnie przyciągać: umysłowości potrzebującej zniewalającego autorytetu i zarazem wiary, że w przyjęciu tego autorytetu przechowują się wartości myślenia naukowego.” No właśnie, no właśnie, do dzisiaj spotyka się takich ludzi, już nie marksistów, ale religijnych wyznawców innych 'naukowych' teorii.

Inny cytat ze str. 575: „W poprzednich latach Lenin wierzył, że wszystkie podstawowe kwestie ekonomiczne dają się rozwiązać policyjnym i wojskowym terrorem.” No tak, to początkowo była podstawa ich polityki ekonomicznej, na szczęście pod naporem rzeczywistości, szybko musieli od niej odstąpić. Ale co się naród nacierpiał, to nacierpiał.

Najlepszy jest tom III analizujący między innymi stalinizm i trockizm, ale omawiam go w osobnej recenzji.

Uważam, że to wybitne dzieło jest obowiązkowe dla wszystkich, którzy chcą zrozumieć istotę realnego komunizmu. Wprawdzie autor pisze we wstępie: „Ideologia komunistyczna wydaje się pogrzebana, a przykłady jej praktycznego funkcjonowania obecnego (Kuba, Korea Północna) są tak odrażające, że wolno sądzić, iż niepodobna, by mogła się odrodzić.” Ale historia kołem się toczy...