Recenzja książki Rosjanin to ten, kto kocha brzozy

Książka opowiada o uchodźcach z byłego ZSRR, to trzyosobowa rodzina, (matka, ojciec i córka - narratorka), która w połowie lat 90. wyjechała z Azerbejdżanu do Niemiec. Tym ludziom świat się zawalił, w ojczyźnie byli kimś, mieli dobrą pozycję społeczną i ekonomiczną, na emigracji muszą zaczynać od zera. Wielu uchodźców znosi taką wielką zmianę bardzo źle. Znam podobne opowieści o moich przodkach przesiedlonych zza Buga na Ziemie Zachodnie po wojnie, niektórzy z nich, zwłaszcza ci starsi, nigdy się nie pogodzili z przesiedleniem, czuli się na nowej ziemi fatalnie, szybko zmarnieli i zmarli. Podobnie jest z ojcem bohaterki, który w Niemczech wegetuje, no cóż, starych drzew się nie przesadza...

Matka bohaterki, nauczycielka muzyki jakoś się odnajduje, bo robi to samo w Niemczech, ale z małymi problemami. Oto rodzice się skarżą, że lekcje muzyki nie sprawiają dzieciom przyjemności. Dla matki to odkrycie, bo „Do tej pory nie zdawała sobie sprawy, że celem sztuki może być przyjemność.” Ciekawe...

Zaś bohaterka nie może wyrzucić z głowy wspomnień z upadku ZSRR, biedy, pogromów, kompletnego rozpadu tamtego świata: „System się załamał. Ludzie, którym jeszcze niedawno dobrze się powodziło, przemykali chyłkiem ulicą, wielu żebrało.” Dlatego w Niemczech wciąż jest obca, cała ta zachodnia uporządkowana rzeczywistość bardzo jej uwiera. Wyjeżdża więc do Izraela, i paradoksalnie czuje się tam trochę lepiej, może tamtejsza atmosfera napięcia, strachu i półwojny bardziej przypomina strony rodzinne. Ale tam też się miota, niepewna swoich uczuć, niepewna seksualności, niepewna miejsca na ziemi. Mówi w pewnym momencie: „Wszystko, czego chcę, to bieżąca woda, prąd i spokojne miejsce, w którym nikogo nie zabijają.” Ale to chyba nie tak, bo przecież w Niemczech czuła się źle...

Książka przedstawia zderzenie dwóch światów, sytego kulturalnego i w gruncie rzeczy obojętnego na los innych Zachodu, i pełnego okropnych doświadczeń, niepewnego siebie Wschodu. A my Polacy? Już prawie na Zachodzie, obojętni na los uchodźców, zapomniał wół jak cielęciem był...

To poruszająca, smutna książka, pokazująca banalną, ale często obecnie wypieraną prawdę: uchodźcy to tacy sami ludzie jak my, mają tylko w życiu dużo mniej szczęścia.