Psychologia manipulacji recenzja

„»Nowe techniki oczyszczają mózg z myśli i, niewykluczone, poprzez użycie jakiegoś »»serum kłamstwa««, tworzą nowe procesy myślowe i nowe myśli, które ofiara powtarza jak papuga«” [s. 112].

Zakładnicy sympatyzujący ze swoimi porywaczami. Sprzymierzający się z nimi przeciwko tym, którzy próbują ich uratować. To zjawisko, któremu nadano nazwę syndromu sztokholmskiego.
Amerykańscy jeńcy wojenni, którzy brali udział w wojnie koreańskiej (lata pięćdziesiąte XX wieku), uwolnieni z rąk oprawców odmawiający powrotu do domu. To w ich przypadku zaczął pojawiać się termin „pranie mózgu”.
Przywódcy religijni, umiejący nakłonić swoich wiernych do masowych morderstw i samobójstw.
I wreszcie potężna moc mediów społecznościowych, narzędzia, z którego pomocą można nakłonić nawet do samobójstwa.

Umysł ludzki jest fascynującym instrumentem, który pozwala nam funkcjonować w świecie, nie zawsze dla nas przyjaznym. Wciąż nie do końca zbadany. Wciąż niesamowicie interesujący zarówno dla naukowców, jak i tych, którzy chcą posiąść umiejętność sterowania nim.
Jak dalece możliwa jest kontrola ludzkiego umysłu? Czym jest manipulacja, perswazja i „pranie mózgu”? Czy dzięki technikom manipulacji można kształtować „nowego” [podporządkowanego] człowieka? Co sprawia, że zakładnicy, jeńcy wojenni, członkowie sekt, wydają się zachowywać irracjonalnie? Czy w XXI wieku nadal stosuje się perswazje, manipulacje i kontrolę umysłów? A jeśli tak, to czy można się przed tym ustrzec?

Jeśli jesteście ciekawi odpowiedzi na te pytania, to ta książka jest dla was.

„Jeśli zignorujemy potencjalne kierunki rozwoju technik kontroli umysłów i prania mózgu w XXI wieku, staniemy się wobec nich bezbronni [...]. [...] Musimy spojrzeć wstecz i zastanowić się, w jaki sposób pranie mózgu rozwinęło się w XX wieku, aby przygotować się na nowy wiek. [...] To od nas zależy jak mroczna perswazja ukształtuje naszą przyszłość" [s. 285].

Joel E. Dimsdale, emerytowany profesor psychiatrii — autor książki „Psychologia zła”, w której podjął temat tajników umysłu i sposobów myślenia przywódców nazistowskich — tym razem zaprasza Czytelników na opowieść o ewolucji manipulacji umysłami. Profesor Dimsdale na kartach swojej książki przedstawia " [...] ponad sto lat obserwacji różnych dziedzin, od wojskowości po religioznawstwo i od medycyny po nauki społeczne i behawioralne". Skupia się przy tym na zdarzeniach, które w jego przekonaniu wydają się najbardziej pouczające. Rozpoczynając od tematu tortur i nawracania przez Kościół, podążając dalej przez pokazowe procesy stalinowskie — tu poznajemy noblistę w dziedzinie medycyny Iwana Pawłowa, którego badania nad warunkowaniem behawioralnym przyczyniły się do rozwoju psychologii behawioralnej — kierujemy się w stronę zimnej wojny, będącej okresem rywalizacji między blokiem wschodnim a zachodnim (okres po drugiej wojnie światowej). Zatrzymujemy się w okresie wojny koreańskiej, by chwilę później podążać w stronę sekt religijnych, zahaczając po drodze o syndrom sztokholmski, aby na sam koniec dotrzeć do naszych czasów i poznać moc internetu i mediów społecznościowych.

A wszystko to ma na celu przeanalizowanie zachowań ludzkich w sytuacjach ekstremalnych, takich jak więzienie przez wroga, torturowanie, izolacja, brak snu, wmawianie nieprawdy, stres, wykorzystywanie ludzkiej słabości. I znalezienie odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób można skłonić ludzi do robienia rzeczy, które wydają się irracjonalne i sprzeczne z ich naturą?

Wśród wielu opisanych zdarzeń znajdziemy także to:
W latach pięćdziesiątych Ameryka rozpoczyna badania nad manipulacją ludzkim umysłem. CIA współpracując z wybitnymi naukowcami podejmuje się przeprowadzenia misji, która jak się później okaże była dość kontrowersyjna i niemoralna.

„W ramach nich [projektów MKUltra], nazwanych przez niektórych zbiorczo »projektem Manhattan do badań nad umysłem«, wydano miliardy dolarów na tajne badania, które koncentrowały się na kontroli zachowań, wpływie na społeczeństwo i propagandzie. Rząd interesowało wszystko, a cel stanowiło »poddanie ocenie i rozwój każdej metody, za pomocą której da się uzyskać informacje od osoby wbrew jej woli i bez jej wiedzy. Czy możemy przejąć kontrolę nad jednostką do tego stopnia, że będzie ona wykonywać nasze polecenia? Jak moglibyśmy przeciwdziałać takim środkom, gdyby zostały użyte przeciwko nam«” [s. 113].

Przy okazji — ku przestrodze.
Amerykanie przeprowadzali tajne badania nad wpływem LSD na umysł ludzki. Oto opis doświadczeń jednego z więźniów, któremu ów narkotyk podano:

„»Nie wiedziałem, w co się pakuję... Ciągle podawano nam szklankę czegoś, co wyglądało jak woda. »»Pij««, mówili, a potem baam, nie wiem, co się działo. Dach i niebo eksplodowało. Działy się szalone rzeczy. Mam na myśli naprawdę szalone, zwariowane rzeczy, zupełnie nierzeczywiste. Na przykład jakbym znalazł się nagle gdzieś w dżungli z dzikimi zwierzętami, wszystkie te szalone bestie próbowały mnie zabić i... Nigdy więcej, człowieku, nigdy więcej«” [s. 124].

Żyjemy w świecie, w którym czasem trudno odróżnić prawdę od fałszu. Nie raz i nie dwa media bombardują nas ogromem niezweryfikowanych informacji. Oglądając filmy na YouTube nie możemy być pewni, czy znany polityk, na którego patrzymy rzeczywiście wypowiada słowa, które słyszymy. Do tego wszystkiego jesteśmy przebodźcowani. Telewizja, internet, konformizm, to wszystko sprawia, że wymagamy od siebie rzeczy niemożliwych, żyjemy w chronicznym stresie, osłabiamy swój organizm, swoją pewność siebie i stajemy się podatni. Podatni na manipulacje. A to już (nie) dobry krok ku zniszczeniu naszej osobowości.

Żeby nie dać sobą manipulować nie wystarczy tylko poczytać o technikach manipulacji. Należy poznać „przeszłość” i rozwój manipulacji, perswazji oraz możliwości sterowania umysłem. Dobrym przewodnikiem na początek tej drogi jest książka „Psychologia manipulacji". Styl i język autora jest lekki, swobodny wręcz przyjazny, mimo poruszanego ważnego i zdecydowanie niezabawnego tematu. Książka jest także krótką lekcją historii, dla tych którzy nie interesowali się czasami zimnej wojny, czy wojną koreańską. Zawiera również przypisy oraz spis wielu źródeł, z których korzystał autor.

Książka dla osób, którzy lubią wiedzieć: „Dlaczego dzieje się tak, a nie inaczej?". Dla tych, których interesuje ludzki umysł i którzy chcą ustrzec się przed:
Manipulacja — niejawne, podstępne kierowanie czyimś zachowaniem, wpływanie na cudze poglądy dla osiągnięcia własnych korzyści (według: „Wielkiego słownika języka polskiego”, pod reakcją Edwarda Polańskiego, Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, Kraków 2008: 437)

Książka z Klubu Recenzenta serwisu nakanapie.pl