Poemat dydaktyczny "Emil, czyli o wychowaniu" - 1762 r. Zdaniem autora wychowanie powinno sprowadzać się do umożliwienia dziecku swobodnego wzrostu i dojrzewania oraz chronienie tego rozwoju przed negatywnymi wpływami zewnętrznymi. Cztery rozdziały poświęcone są wychowaniu mężczyzny w kolejnych etapach życia, natomiast ostatni, piąty Rousseau poświęcił wychowaniu płci pięknej. Twierdził, iż kobiety powinny być wychowywane odmiennie od mężczyzn, gdyż ich zadaniem jest spełnianie obowiązków domowych wynikających z bycia żonami i matkami. Ważne jest też, aby dziewczęta przysposabiać do bycia podległymi wobec mężów. Program wychowawczy odnosił do człowieka abstrahując od podziałów politycznych, narodowości, klasy czy zawódu.
Dzieło to było wydarzeniem, które zdołało poruszyć wielkie umysły tego okresu, mimo że sąd paryski skazał książkę na spalenie, dla Goethego Emil był naturalną ewangelią wychowania, a Kant, znany z pedantycznej regularności, zrezygnował jedyny raz z przechadzki, nie mogąc oderwać się od książki.
Do druku przygotował Feliks Wnorowski; wstępem i komentarzem opatrzył Jan Legowicz.