III Rada Stanu Królestwa Polskiego została reaktywowana w 1861 r. w ramach koncesji administracyjnych rządu rosyjskiego, przyznanych Królestwu w następstwie ówczesnych manifestacji patriotycznych. Wydarzeniami mającymi wpływ bezpośredni na owe koncesje, realizowane w tzw. reformach Aleksandra Wielopolskiego, były manifestacje warszawskie, krwawo stłumione 27 II 1861 r. (pięciu poległych) oraz wywołane tym napięcie polityczne i wzburzenie ludności miasta, grożące wybuchem. Reformy obliczone były na pozyskanie dla rządu warstw posiadających (tzw. obozu umiarkowanych), a tym samym miały grać rolę czynnika uspokajającego. Rada Stanu w intencjach współautora i realizatora reform Aleksandra margrabiego Wielopolskiego powinna była m. in. pełnić funkcje organu przedstawicielskiego (z braku Sejmu), przez który społeczeństwo polskie mogłoby legalnie przedstawiać cesarzowi swoje życzenia i potrzeby.