Instytucja Gniazd Harcerskich i Osada Harcerska

Harcerstwo istnieje w Polsce już dziesięć lat. Jest to taki okres czasu, że powinien był wystarczyć do stworzenia silnej i sprawnej organizacji, rozporządzającej odpowiednio do swych wielkich celów, wielkiemi środkami. Tymczasem jak dotychczas nie ma ani śladu tego, a przeciwnie mamy chorobliwe zjawisko (już tak długo u nas pokutujące) ciągłego oglądania się to na bogate jednostki, to na instytucje społeczne, to wreszcie na władze państwowe, od których poszczególne części organizacji harcerskiej i wreszcie ona sama oczekują pomocy materjalnej. Jakaż jest przyczyna tego niezdrowego stanu rzeczy? Oto od samego zarania naszego Harcerstwa widzimy w nim dwa równorzędnie z sobą postawione kierunki usiłowań, zgoła sobie nie odpowiadające: zajmowanie się wielkiemi bardzo wzniosłemi celami (aż do chwili odrodzenia się Polski Nie-podległej — dążenie do zdobycia Wolności) i oddawanie się z tą samą intensywnością i zapałem, głupstwom i drobnostkom różnych zajęć harcerskich. Gdy przegląda się różne wykazy statystyczne, uderza minimalny procent harcerzy(rek) posiadających niższe, nie mówiąc już o wyższych stopniach harcerskich, zadziwia tak mała ilość zdobytych sprawności. A jakżesz smutno przedstawia się sprawa tych tak zwanych „Komisji Dostaw Harcerskich“. Wegetują zaledwie i ciągle to tu, to tam zamierają, nie spełniwszy w żadnym stopniu swych tak niezmiernie doniosłych zadań. (Jedynemi może dobrze prowadzonemi K. D. H. są warszawska i poznańska o ile mi wiadomo). Tak świetna i twórcza myśl ekonomicznego rozwoju w Harc., została sparodjowana i dzisiaj po dziesięciu latach istnienia Harcerstwa, stoimy wobec braku środków, (te które mamy, wyciskamy z zewnątrz) cierpimy nieuleczalnie na skandaliczny brak lokali do zebrań dla naszych drużyn i t. p. Taki stan rzeczy dłużej trwać nie może, a to winien zrozumieć każdy, komu leży na sercu dobro zrzeszenia harcerskiego i jego ideałów. Ożywiony tymi refleksjami stworzyłem w roku 1917 instytucję, znaną pod nazwą Harcerskiej Spółki Wydawniczej, a za cel postawiłem sobie: Stworzenie własną pracą, we własnem środowisku funduszu, któryby dał możność urzeczywistnienia idei „Osady harcerskiej” i „instytucji gniazd harcerskich”. Do tego pośredniego celu dążę przez prowadzenie i rozwijanie księgarskiego handlu harcerskiego i w ciągu tych czterech lat, osiągnąłem taki kapitał obrotowy, że jeżeli w tym tempie pójdzie dalej moja akcja, to już w styczniu 1922 roku będę mógł przystąpić do budowy 1-go Domu Harcerskiego. Zaznaczając to, chcę wskazać, że jeżeli jednostka może osiągnąć taki rezultat, to cóż dopiero gromada? a tę gromadę chcę powołać dzisiaj do współpracy dla osiągnięcia tego tak doniosłego celu. Na czem ma polegać ta współpraca? Na niczem innem jak tylko na rozszerzaniu wydawnictw Spółki, co zresztą przynosić będzie obok innych i pewne korzyści materjalne danej jednostce organizacyjnej (takim np. K. D. H.). To są kwestje uboczne. W niniejszej broszurce przystępuję do rozwinięcia głównego celu, to jest do omówienia idei „Instytucji Gniazd Harcerskich” i „Osady Harcerskiej”.