Katedra Marii Panny w Paryżu. Tom 2

Estetyka Wiktora Hugo: mieszanie gatunków, operowanie groteską i antytezą, barwną ponad miarę metaforą, połączenie wizyjności z realizmem, jego życie i postwa budziły za życia i po śmierci reakcje bardzoe skrajne i budzą je jeszcze dziś. Krytycy są jednak zgodni w twierdzeniu, że wszyscy poeci francuscy od końca zeszłego stulecia zaciągnęli wobec Wiktora Hugo dług gdyż wszyscy są w jakiejś mierze w nim. Do trwałego skarbca kultury weszły powieści Wiktora Hugo, stanowiąc ulubioną lekturę wielu pokoleń. Należy tu przede wszystkim "Katedra Marii Panny w Paryżu" (1831), "Nędznicy" (1862), "Pracownicy morzan" (1866), "Człowiek śmiechu " (1869).
"Katedrę Marii Panny w Paryżu" Hugo napisał w pół roku, dokumenty wertował przez trzy lata. Przede wszystkim zaś przestudiował szczegółowo samą katerę, zafascynowany gotykiem. W powieści tej przedstawił średniowieczny lud Paryża, a romantyczne fatum symbolizuje tu katedra, której wielki cień pada na całą akcję powieści. Wpływ "Katery" był tak wielki, że budowlę przedrenesansowe, dotąd pogardzane, doczekały się uznania i powstał komitet ochrony zabytków. Tak więc "Katedra Marii Panny" stała się przyczyną rewolucji smaku artystycznego we Francji.