Legendy

„Legendy“ w wykonaniu Torgny'ego Lindgrena to trzynaście krótkich tekstów, które zahaczają o wierzenia, mitologie czy rzeczywiste historie, a choć ich rozstrzał tematów oraz światów jest ogromny, to nieprzypadkowo znalazły się obok siebie. Autor, choć niewątpliwie wykazuje sympatię do sprzecznych pragnień czy uczuć, nie idzie w dualizm, a łączy przeciwstawne emocje w jedno, budując dzięki temu ludzi z krwi i kości. Jednostki, które miotają się w codzienności, a jednak mają jasne miejsce w świecie. Ich emocje znajdują materialne, somatyczne odbicie, a losy zostają ukazane z humorem, ale też dużą dawką empatii. Czasami trzymają się realności, czasami odchodzą od niej daleko. Ukazują nietypowe perspektywy. W sposobie, w jaki Lindgren kreuje ich losami, czuć dużą inteligencję, interesujące spojrzenie na rzeczywistość, ogromne pokłady wyobraźni. Upiększa to rytm tekstów, ich płynna forma, która zdaje się na naszych oczach przybierać kształt, by za moment go ponownie zmienić. Co ciekawe udaje się z historii wyłuskiwać morał, ale autor pomija mentorski ton czy nadmierne moralizowanie czytelnika. W prozie takiej jak ta każdy odnajduje przestrzeń na własne przemyślenia. Jest więc i literacko, i filozoficznie ciekawie, a ja — doceniając zbiór, choć jednocześnie będąc z nim na niewielki dystans — ciekawa jestem jak Torgny Lindgren radzi sobie w dłuższych formach.

przekł. Tomasz Feliks

(który w posłowiu przybliżył życiorys autora, jego inspir...

Sięgając po opowiadania zawsze mam w zwyczaju poszukiwać tych ulubionych, nigdy jeszcze nie zdarzyło się, aby każde jedno uderzyło z jednakową siłą. Wśród tych trzynastu legend, podań i opowieści różnego kalibru znalazlam te wyjątkowe.
Poruszyła mnie historia Ulva i Boldego, którzy stopili się w jedno i podzielili wspólnym losem, malarza mieszkającego pod piersią olbrzymiej dziewki, uczucia boginii i olbrzyma, czy fascynującą opowieść o rolniku i jego ziemniakach.

Niebanalne i osobliwe, przedziwne, zawierające elementy przypowieści, wykraczające spoza schemat klasycznej legendy, ale to nie wszystko.
Każde stanowi dla czytelnika nie lada wyzwanie, bowiem odkrywanie symboliki i znaczeń było niczym szukaniem drogi w labiryncie, dopasowywaniem klucza do odpowiedniego zamka.
Niektóre brzmiały bardziej filozoficznie, inne bezpośrednio nawiązywały do Biblii i zagadnień egzystencjalnych. Były też i takie, w których absurd brał górę.

Aby bardziej zrozumieć treść, pomocne staje się posłowie Tomasza Feliksa, wiele wyjaśniające w kwestii genezy tych dzieł.

A gdy się tak stanie, że:
śmierć podstępna przejmie władzę w Prazalanz, a strach stanie się silniejszy od poczucia bezpieczeństwa, gdy Bolde rzeknie, że stawia siebie samego, a później przegra swe ciało i duszę w pokera (będą o tym pisać w gazetach, że „w Huddinge żyje niewolnik, który zowie się Bolde”), kiedy w kieszonce pod lewą piersią olbrzymiej kobiety zwanej Dziewką (pochodziła z miasteczka Mora w Dalarnie) zamieszka malarz Zorn, co „malował plusk wody, promienie słońca i burzę zieleni, żłobił dzieci i beztroskie kobiety, wodzie i zieleni przynależne”, który stanie się „księciem pośród malarzy”, gdy Rut zdecyduje, że wyjeżdża i opuści ojca o imieniu Singar, by patroszyć śledzie w Härnösand, odwiedzić kuzynów w Gävle i znaleźć pracę w sztokholmskiej fabryce porcelany, gdy Otto zacznie przesuwać polne kamienie, aby jego gospodarstwo się rozrastało (a czynić to będzie „ostrożnie i potajemnie, nocami, zaledwie o kilka stóp”), kiedy Verner zacznie chodzić po wodzie (Selma uzna później, że jest to jednak sprzeczne z odwiecznymi prawami natury, zaś Verner stwierdzi, że sprzecza się z nimi przez całe swoje życie), kiedy Duch wstąpi w Anette Svensson (zważcie jednak, że „wewnętrzne głosy to najzupełniej normalne zjawisko”) i każe jej podnosić ciężary, kiedy pewien piłkarz, który „nigdy w życiu nie zagrał do bramkarza, choć nie był wysoki, ale za to twardy, zawzięty i nieustraszony”, opuszczony zostanie przez samego siebie i kiedy wreszcie olbrzym Rungner pokocha boginię...