Książka prezentuje materiały z sesji naukowej poświęconej "Lalce" Bolesława Prusa, "Panu Wołodyjowskiemu" Henryka Sienkiewicza i "Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej. Idea zorganizowania tej sesji zrodziła się z przeświadczenia o wyjątkowej randze drugiej połowy lat osiemdziesiątych XIX wieku w polskiej literaturze pozytywizmu. Datą centralną tej epoki jest rok 1887. Autorzy tekstów, czcząc stulecie pozytywistycznych arcydzieł oraz stulecie artystycznego triumfu Prusa, Sienkiewicza i Orzeszkowej, omówili kolejno problemy ogólne epoki oraz prozę powieściową wymienionych autorów.