Śladami Inajat

Na początku lat pięćdziesiątych dwudziestego stulecia na ulicy Kasr an-Nil w centrum Kairu przed witrynami sklepów z modną odzieżą widywano dwie nastolatki; jedna z nich była oszałamiająco piękną blondynką, druga – brunetką; duet niczym Marilyn Monroe i Jane Russell w filmie Mężczyźni wolą blondynki… Po kilku latach blondynka stanie się prawdziwą gwiazdą filmową, znaną pod pseudonimem „Nadia Lutfi”, a jej biografia stanie się elementem wielkiej historii egipskiej kinematografii. Ale gdzie się podziała jej smagła przyjaciółka?

Na początku lat dziewięćdziesiątych, gdy Lutfi wycofała się z grania głównych ról, pewna poetka, spacerując ulicami egipskiej stolicy, pozbawionej już blasku „złotego wieku”, znalazła na jednym z ulicznych stoisk ze starymi książkami opublikowaną ponad ćwierć wieku wcześniej powieść zatytułowaną Miłość i milczenie autorstwa pisarki nazwiskiem Inajat az-Zajjat, o której nigdy wcześniej nie słyszała. Otrzepała tom z kurzu i nabyła go. Następnie dowiedziała się, że Inajat, która popełniła samobójstwo przed opublikowaniem jej jedynego dzieła, była wieloletnią przyjaciółką Lutfi. Dwadzieścia lat później młoda kobieta z Kairu zostanie wybitną poetką i profesorką literatury arabskiej na jednym z kanadyjskich uniwersytetów, ale towarzyszyć jej będzie wciąż ta sama stara książka – i obsesja na punkcie buntowniczego ducha jej autorki, która w kwiecie młodości odebrała sobie życie. Obsesja natrętna, niczym zawoalowana groźba, stawiająca przed poetką pytanie o punkt zwrotny, który doprowadził Inajat do desperackiego czynu.

W Śladami Inajat – swojej nowej przygodzie twórczej – Iman Mirsal podąża za wyjątkowym projektem literackim, nagle przerwanym z uwagi na niesprawiedliwość świata otaczającego jego autorkę, prowadząc – niczym detektyw – badania terenowe, kwerendy w archiwach sądowych i prasowych, a także rozmowy z krewnymi Inajat i jej znajomymi, zwłaszcza z Nadią Lutfi, i przy zastosowaniu narracji łączącej techniki śledcze z powieściowymi. Podróż, w którą Mirsal zabiera czytelnika, służy przywróceniu naturalnych – nie zawsze radosnych – barw wielu małym historiom, ukazaniu w prawdziwym świetle „złotego wieku” historii Egiptu, pogrążonego w czarno-białej nostalgii.

Śladami Inajat łączy w fascynujący sposób elementy reportażu, śledztwa dziennikarskiego, zapisu badań kulturoznawczych, pamiętnika i eseju. Mówi wiele o miejscu kobiety w egipskim społeczeństwie, zachodzących w nim przemianach obyczajowych, niespełnionym pragnieniu wolności i samorealizacji zderzonych z konserwatyzmem lub zwykłą obojętnością otoczenia. W ramach tej wielogatunkowej opowieści wyważony ton biograficznych dociekań łączy się z pełną empatii, feministyczną relacją. Mirsal pozostaje jednocześnie poetką: nostalgiczną, wyczuloną na symboliczny wymiar rzeczywistości, otwartą na tajemnicę.
Dr hab. prof. URad. Anna Spólna, literaturoznawczyni