Stambuł. Wspomnienia i miasto

 Dokładnie tak, jak w tytule, książka Pamuka wije się ścieżkami Stambułu poprzetykanymi wspomnieniami z życia pisarza. Ostatecznie lektura wypada dobrze, mimo iż momentami odnosiłam wrażenie, że za mało w tym historii miasta, szala przechyla się na korzyść rozważań o życiu. Ale przecież Pamuk opisuje swoją egzystencję właśnie w ramach wybranego miasta. Tu spędził dzieciństwo i swą młodość, tutaj wraca po kilkudziesięciu latach i snuje opowieść o rodzinnych relacjach, dawnych murach i sposobie wyrażania siebie oraz o teraźniejszym Stambule. Nostalgiczny i osobisty wymiar powieści bardziej przykuł moja uwagę niż "Śnieg" - moje pierwsze spotkanie z pisarzem, gdzie w końcu z ledwością przebrnęłam przez nie. 
 
 Takie książki czyta się niespiesznie, tego wymaga prowadzona w nich narracja. I głównie wtedy, gdy samemu ma się podobny do nut zawartych w treści, nastrój. W takich chwilach można cieszyć się lekturą, można wracać do obrazów z własnego życia w młodości, gdziekolwiek się ją spędziło. Każdy ma własne miasto, po którym mógłby oprowadzić słuchacza nakreślając mu jego dawny kształt, porównując do obecnego stanu rzeczy. I pod tym względem to naprawdę bardzo dobra książka. Przeszłość łączy się zgrabnie z teraźniejszością, z punktu dnia dzisiejszego patrzymy perspektywicznie, również poprzez własne doświadczenie, na to co było. Co jak wiemy, wcale nie musiało wyglądać dokładnie tak jak było, bo jest widziane dojrzałymi oczyma, czyli jakbyśmy założyli odpowiedni filtr...

Nie oczarował mnie Autor swoją nostalgiczną wędrówką po Stambule. Nie zainspirował do internetowych peregrynacji (jak to mam w zwyczaju) po historii Turcji czy życiorysie i przypadkach znanych postaci. Sposób opowiadania był drętwy, podręcznikowy, a język drewniany – nie dojdę czy to tłumaczenie, czy właściwość stylu pisarza.

Wątek autobiograficzny powieści był bardziej zajmujący, naprawdę sympatycznie zaczęła się ta opowieść, ale z czasem pojawiło się znużenie. Nie poczułam sympatii do Orhana, nie potrafiłam zaangażować się emocjonalnie.

Urzekły mnie natomiast czarno-białe zdjęcia, obejrzałam je z uwagą kilkakrotnie i dzięki nim nie uważam czasu spędzonego z książką za stracony.

Drastycznie odmienny obraz tego miasta, jaki przeciętny zjadacz chleba wyrobił sobie o nim. Mówisz "Stambuł", myślisz "Haga Sofia". Tymczasem na dziesiątkach fantastycznych zdjęć z połowy XX wieku widzimy obraz raczej przygnębiający. Coś w stylu autobiografii miesza się z krótkim opisem historii miasta i jego mieszkańców. A to wszystko hojnie (czasem zbyt hojnie) okraszone "hüzün"- rodzajem przytłaczającej melancholii charakterystycznej nie dla jednostki, ale dla całego miasta i jego okolic.
Rozdarcie między chęcią dogonienia Zachodu, bycia metropolią proeuropejską, a widoczną na każdym kroku tradycją.
Z jednej strony mało się przejmują zdaniem Europejczyków, z drugiej- dobija ich że są otoczeni przez ruiny dawnej potęgi i dawnego dobrobytu, który już nigdy nie powróci, a miasto nie powstanie z kolan. Rewelacyjną bym tej książki nie nazwał, ale dla poznania tego nietypowego punktu widzenia warto przeczytać. Polecam