Władza liter

Marta Rakoczy
Władza liter
Popraw tę książkę | Dodaj inne wydanie

Opis

Nauka pisania i czytania miała stanowić w II RP narzędzie z jednej strony modernizacji i emancypacji klas niewykształconych, z drugiej ‒ tworzenia zestandaryzowanej językowo kultury narodowej. W wielu ówczesnych dyskursach analfabetyzm utożsamiany był z „ciemnotą” i zagrożeniem dla życia społecznego, słowo pisane zaś ‒ z cywilizacją i partycypacją w życiu publicznym. W książce Władza liter zastanawiam się, jak przekonania te były przetwarzane i parodiowane przez polską awangardę, zwłaszcza warszawskich futurystów. Czym na tle ówczesnych dyskursów psychologicznych i grafologicznych były awangardowe eksperymenty z pisaniem automatycznym? Dlaczego ortograficzne wybryki futurystów budziły w II RP ogromną panikę moralną i w ramach jakich dyskusji dotyczących polityki językowej były oceniane? Dlaczego projekty eugeniczne II RP poruszały problem analfabetyzmu i co oznaczało to dla sztuki? I dlaczego młodość, postęp oraz demokratyzacja kultury mogły się awangardzie kojarzyć z niszczeniem słowa drukowanego?

Polska awangarda była formacją intelektualną, która zrozumiała konsekwencje kulturowe starych i nowych mediów i zaczęła systematycznie pytać o to, w jaki sposób przemiana praktyk komunikacyjnych może powodować przemianę społeczeństwa. Podjęta przez awangardę krytyka kultury wiodła przez krytykę języka, ta natomiast przez krytykę mediów. W swej książce chciałam pokazać, w jak złożonym polu kulturowym działy się jej eksperymenty i w jak trudnym kontekście dyskursywnym przyszło jej funkcjonować. Nie jest to zatem publikacja ściśle o awangardzie. To publikacja usiłująca przedstawić, jak złożoną, wymagającą i kuszącą nowymi nadziejami epoką było polskie międzywojnie.


Przedmowa 9

1. Przeciw „mumifikacji” Europy? Awangarda, alienacja, kontrpiśmienność. Wprowadzenie 17

2. „Czarodziejskie znaki”. Themersonowie a pismo i cywilizacja 37
Pismo i cywilizacja 42
Polskie kampanie alfabetyzacji 49
Walka z „ciemnotą” 59
Chłopskie pisanie 63
„Dzieci proletariackie” 67
Międzywojenny obowiązek szkolny 83
„Czytajcie!” – problemy międzywojennej alfabetyzacji 95
„Smutno się pastuszkiem rodzić” 99
Pismo versus obraz 104

3. „Pisownia z gruntu prosta i ściśle fonetyczna”. Futuryzm a ortografia 119
Paniki ortograficzne 121
„Trujące grzyby” futuryzmu 132
„Posiew bolszewizmu” 136
Futuryzm i żydowskość 143
Polska wielojęzyczna 146
W stronę mowy 152
Ortografia, naród, nowoczesność 162
Reformy i spory ortograficzne 167
Metodyka ortograficzna 172
W poszukiwaniu mowy polskiego ludu 184
Lud jako mit polskiej nowoczesności 187
Lud, inteligencja, elita 194

4. „Więcej sportu, miłości płciowej, nauk ścisłych”. Futuryści a biopolityka 197
W stronę młodości 200
W stronę dziecięcej wyobraźni? 211
Higiena i praca 218
W stronę sportu 223
Państwo, naród, eugenika 227
Eugenicy a imigranci, analfabeci i tzw. „rasy niższe” 243
Polityka populacyjna: eugenicy versus awangarda 250

5. „Zaczęliśmy czernić papier”. Pisanie automatyczne, grafologia, awangarda 261
Świadomość, ciało, nawyk 264
Pisanie świadome / pisanie nieświadome 274
Grafologia i kryminologia: pismo jako lustro myśli 279
Polskie koleje grafologii 285
Lombroso i początki kryminologii 290
Grafologia i psychoanaliza 298
Schermann i „tajemnica duszy w piśmie ludzkim” 301
Grafologia na usługach wymiaru sprawiedliwości 307
Między świadomym i nieświadomym 315
Pismo a głos, mowa, pogłosy 318
Pisanie spirytystyczne 319

Zakończenie 323
Bibliografia 329
Data wydania: 2022-10-10
ISBN: 978-83-233-5135-1, 9788323351351
Wydawnictwo: WUJ - Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego
Stron: 346
dodana przez: Vernau

Autor

Marta Rakoczy dr hab. Marta Rakoczy - kulturoznawczyni, filozofka. Zainteresowania badawcze: antropologia piśmienności, historia piśmienności, antropologia edukacji, kulturowe studia nad dzieciństwem, kulturowa historia modernizacji

Pozostałe książki:

Słowo - działanie - kontekst Tajemnice polskich miast Władza liter
Wszystkie książki Marta Rakoczy

Gdzie kupić

Księgarnie internetowe
Sprawdzam dostępność...
Ogłoszenia
Dodaj ogłoszenie
2 osoby szukają tej książki

Moja Biblioteczka

Już przeczytana? Jak ją oceniasz?

Recenzje

Czy ja dobrze widzę, że znasz książkę Władza liter? Koniecznie daj znać, co o niej myślisz w recenzji!
️ Napisz pierwszą recenzje

Moja opinia o książce

Cytaty z książki

O nie! Książka Władza liter. czuje się pominięta, bo nikt nie dodał jeszcze do niej cytatu. Może jej pomożesz i dodasz jakiś?
Dodaj cytat