Żeby nie było śladów. Sprawa Grzegorza Przemyka

Poruszający reportaż, o niedopasowanej jednostce w walce z więdnącą wszechwładzą partii (wiadomo ranne zwierzę jest najgroźniejsze). Jednostką tą nie jest jednak zamordowany maturzysta, ale jego matka, poetka, niezrozumiana niespokojna dusza, pragnąca doprowadzić do ukarania morderców jej syna. To właśnie wokół postaci Barbary Sadowskiej toczy się akcja reportażu, w dużej mierze jest to historia jej bólu i rozpaczy i, szczerze spodziewałem się bardziej, jak w przypadku innych reportaży Łazarewicza, chłodniejszego podejścia do opisywanych wydarzeń. Warto przeczytać.

Powyższy cytat książki w zupełności zgadza się z wypowiedzią pewnej znajomej mi osoby, której ojciec pracował jako górnik na pacyfikowanej przez Kiszczaka kopalni "Wujek" (jej kominy widzę z balkonu) i jest - a raczej był - naocznym świadkiem wydarzeń z 16.12.1981 r. Zanim zmarł, zdążył mi trochę opowiedzieć i to co mówił, pokrywa się z wypowiedziami Łazarewicza w tej książce. I mimo, że w temacie stanu wojennego jestem dość biegła, to i tak lektura tej książki była dla mnie wstrząsem gdy uświadomiłam sobie jak wielkich środków i sił musiano użyć, żeby zafałszować całe śledztwo w tej gruncie rzeczy drobnej sprawie. Sam opis odniesionych obrażeń Grzesia po pobiciu przez ZOMO, nie mieści się w kategoriach mojej zdolności pojmowania takiego bestialstwa.

Książka mocna, świetnie oddająca klimat czasów PRL, będąca jednocześnie gorzką lekcją historii.

P.S. Specjalnie nie umieściłam przed nazwiskiem Kiszczaka generalskiej rangi wojskowej - bandyci i mordercy nie zasługują na to, żeby tytułować ich w ten sposób...

 Współczułam, irytowałam się, myślałam jak mogli… 
 Wstrząsnęła mną ? – niestety nie do końca. Jestem chyba w mniejszości, sporo osób czytało, opinie są na grupie, ja się zabrałam za nią zaciekawiona jak sprawa została opisana. Po przeczytaniu mam mieszane uczucia. Książka jest nierówna, część bardzo dobrze opisuje tamte czasy, intrygi, zakłamanie, ale widać fragmenty niedopracowane, podejrzewam, że z braku źródeł. Niestety takich spraw było wiele, były, są i będą, tutaj chyba ta bliskość, że to było w Polsce, koło nas, w czasach, w których żyjemy wstrząsa. Czytając wiele z racji zawodu o bestialstwach, które dzieją się na świecie i się działy, a nic to nas nie uczy, taka sprawa jest jedną z wielu. Zaginione, zamordowane dzieci, rodzice, dziadkowie, wymuszanie zeznań, preparowanie dowodów – o wielu z nich nie wiemy, wychodzą na światło dzienne te, których rodziny są znane lub których rodzice nie odpuszczają, a potem są uznawani za wariatów. Nie bierzcie tego za zarzut, bo o takich sprawach należy pisać, próbować je wyjaśniać, niestety ilość spraw i ich umarzanie przeraża, a my obojętniejemy, przestają nas interesować, bo już do nich przywykliśmy, chyba, że ktoś nagle sobie o nich przypomni. Zastanawiające, dlaczego część osób odmówiła udziału w pisaniu książki, nie chcą rozdrapywać ran, czy z innego powodu. 
 W związku z książką mam tylko jeden zgrzyt, niestety towarzyszył mi od początku. Nie rozumiem postępowania jednej z osób, nie będę pisała której, ale mimo n...

Zdecydowanie jeden z najlepszych reportaży, jakie udało mi się przeczytać. Obiektywny i szczery, nie gloryfikuje, nikogo nie stawia na piedestale (i nikogo z niego nie zrzuca), pokazuje wszelkie odcienie szarości. Nie uskrzydla swych bohaterów. Łazarkiewicz rozdziera ich warstwami, dociera w najdalszą z głębin, obezwładnia emocjami, które zaskakują skrajnością.
Nie można odłożyć książki i po prostu zapomnieć. Porobić coś zwykłego i wrócić do niej jak do przyjaciela, by „dać się ponieść". To nie taki rodzaj wyprawy.
To zdanie jest entą wersją poprzednich. Przed nim było iks prób. Tyle samo znalazło się w koszu. Bo nie jest łatwo pisać z zachwytem o śmierci Przemyka. Łapię się na tym, że z jednej strony poraża mnie, paraliżuje ogrom państwowej machiny, która została zaprzęgnięta po to, by niszczyć, a z drugiej budzi się gdzieś jakiś rodzaj podziwu dla niej. W rzeczy samej niezdrowego zachwytu dla siły, która walczyła z prawdą. Starcie maluczkich z armią Goliatów.
Usunąłem kolejne zdania. Pytałem siebie o to, czy opowiedziana przez Cezarego Łazarkiewicza historia mogłaby wydarzyć się wczoraj, a może wydarzyć się jutro. Zbyt chyba mrocznie i zbyt ciemno, aby iść tym tropem. Trzeba przecież umieć dojrzeć światło. Wierzę, że mimo wszystkiego autor pokazuje nam ku niemu drogę (popadam w patetyczność, zatem już kończę).
„Żeby nie było śladów” zachodzi za skórę, uwiera szorstkością i paradoksalnie zostawia ślady.
Absolutnie polecam.