Ziemska służba wojskowa Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego w XV–XVII wieku

Praca niniejsza jest pierwszą próbą całościowego przedstawienia ziemskiej służby wojskowej Tatarów zamieszkujących Wielkie Księstwo Litewskie od początków jej powstania aż do 1662 roku. W monografii tej dosyć często przekraczam nakreślone ramy chronologiczne, szczególnie tam, gdzie staram się przedstawić genezę organizacji Tatarów litewskich, bądź porównuję jej funkcjonowanie z wojskowością ludów turecko-mongolskich Europy Wschodniej i Azji Centralnej. Ograniczenie badań do okresu przybycia na ziemie Wielkiego Księstwa ludności tatarskiej uniemożliwiłoby należyte wyjaśnienie wielu istotnych zagadnień wojskowości tej grupy etnicznej, bowiem znajdujemy wyraźne wpływy Złotej Ordy i Chanatu Krymskiego w organizacji chorągiewnej Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dlatego też szczególnie często odwołuję się do wojskowości tych dwóch państw tatarskich w pierwszym rozdziale pracy, poświęconym genezie ziemskiej służby Tatarów litewskich. Ziemska służba Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego nie doczekała się całościowego opracowania. Wokół tego zagadnienia nagromadziło się wiele uproszczeń i nieporozumień. Do takiego stanu rzeczy przyczynili się przede wszystkim historycy badający dzieje i sytuację prawną osadnictwa tatarskiego w Wielkim Księstwie Litewskim. Ich tezy dotyczące ziemskiej służby tej ludności, bazujące na dotychczasowej literaturze przedmiotu i nieumiejętnie wykorzystanych, chociaż powszechnie znanych przekazach źródłowych w zasadzie, niewiele wniosły do naszej wiedzy o wojskowości tatarskiej na Litwie... (ze Wstępu)