Recenzja książki Rzeczy osobiste. Opowieść o ubraniach w obozach koncentracyjnych i zagłady

Reportaż dopracowany w każdym względzie. I jeśli chodzi o usystematyzowanie wiadomości i podbudowę merytoryczną. Karolina Sulej proponuje nowe, inne spojrzenie na dramat obozów koncentracyjnych. Z dzisiejszej perspektywy wydawać by się mogło, że ostatnimi rzeczami, które zaprzątały myśli więźniów, były dobra materialne. Tymczasem, jak udowadnia Autorka, RZECZY decydowały nieraz o przeżyciu. W najprostszym rozumieniu ciepłe ubranie pomagało przetrwać w trudnych zimowych warunkach. Ale przedmioty mają też inną, nieoczywistą wartość: mogą być środkiem wymiany, ich posiadanie przydaje pewności siebie, co w obozowych warunkach było nie do przecenienia.

Wartość psychologiczna ograbiania z własności była skrupulatnie wykorzystywana w obozach. Bo pierwszym krokiem, który tam na miejscu przenosił w nową rzeczywistość było właśnie zabranie rzeczy osobistych. Dopełnieniem tego swoistego rytuału przejścia było zaś golenie ciała, które nie tylko obdzierało z indywidualności, ale i z godności.

Widać, że temat, o którym pisze Autorka jest przez nią dogłębnie zbadany i przestudiowany. W swojej pracy opiera się nie tylko na aktach, literaturze fachowej, źródłach fotograficznych, ale też na wspomnieniach ocalałych z zagłady. Sulej dla kontrastu pokazuje, jak ubranie-mundur może wpłynąć na zachowanie człowieka. Dozorczynie z obozu, często młode kobiety, brutalnością nie odstępowały od mężczyzn.

Karolina Sulej stworzyła reportaż rzetelny, spójny, w ciekawy sposób przedstawiający historię „rzeczy” z obozów**, a przez te przedmioty ukazała ludzką naturę, która nie daje o sobie zapomnieć, nawet w sytuacjach granicznych.

* K. Sulej, Rzeczy osobiste. Opowieść o ubraniach w obozach koncentracyjnych i zagłady, Wydawnictwo Czerwone i Czarne, Warszawa 2020, s. 303.
** Historia „rzeczy” z obozów wcale nie kończy się wraz z wyzwoleniem. Nie od razu uświadomiono sobie, że są to pamiątki, dowody i rozdawano je zgłaszającym potrzebę. Dzisiaj zaś możemy obserwować kolejny akt tego makabrycznego spektaklu – internetowe aukcje, na których są sprzedawane rzekome oryginały.